MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

Türyançay qoruğu 

Qoruq 1961-ci ildə yaradılıb.  Qərbdə  Əliçançayla,  şərqdə Türyançay dərəsi arasında dəniz səviyyəsindən 

400-650m hündürlükdə yerləşir. Sahəsi 12634ha-dır.  

Qoruğun yaradılmasında məqsəd respublikamızın ən geniş ardıc, saqqız meşəsi olan arid meşə landşaft kom-

pleksini qorumaqdır. Qoruq ərazisinin 6445ha meşə ilə örtülüdür. Meşəsiz sahələr 3368ha olub onun 98%-i 

yarğan və bedlendlərdir. Ərazi kəsgin parçalanmış  relyefə malik olduğu üçün şiddətli eroziyaya məruz qalmış, 

arid denudasiya relyefinə çevrilmiş, dərin dərələrlə güclü parçalanmışdır. 

Türyançay qoruğunun ərazisində yarımsəhra və bozqır bitki formasiyaları yayılmışdır. Ərazidə meşə ilə örtü-

lü sahə 6545ha (51,8%), meşə ilə örtülü olmayan sahə 2720ha (21,5%) təşkil edir. Ərazidə  ən çox ardıc 

(4640ha-71%), saqqızağac (1140ha-17,4%) üstünlük edən meşələr yayılmışdır. Onlara tək-tək iberiya palıdı və 

iberiya ağcaqayını qarışır. Seyrəklik və meşə ilə örtülü olmayan sahələrdə qaratikan, doqquzdon, yabanı gilas, 

---

 

356

nar, sarağan, acılıq kolları geniş yayılmışdır. Çay vadilərində qızılağac, ağyarpaq qovaq, uzunsaplaq palıd, sö-

yüd ağacları bitir. 

Qoruqda saqqız-ardıc meşələri altında qəhvəyi-meşə, seyrək meşəliklər və kolluqlar altında boz-qəhvəyi, yarım-

səhra ot bitkiliyi  altında qonur, çayyatağında allüvial-çəmən torpaqları yayılmışdır. 

Türyançay qoruğunda qaban, qonur ayı, porsuq, dələ, tülkü, dovşan, çaqqal, vaşaq və s. məməli heyvanlar 

məskən salmışdır. Sürünənlərdən müxtəlif ilanlara, kərtənkələlərə rast gəlinir. İlanlardan gürzə daha çox yayıl-

mışdır. Yerli quşlardan kəklik, göyərçin, adi qur-qur, ağbaş, Asiya kərkəzi, leşyeyən qartal, qara kərkəz, sərçə-

lər, qaratoyuqlar, zığ-zığ, payız bülbülü, dağ vələmir quşu, böyük və uzunquyruq arıquşu və s. məskunlaşmışdır. 

Burada oktyabr ayından başlayaraq Böyük Qafqazın cənub yamacından bir çox məməlilər və quşlar qışlayır.