MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

Xidmət növlərinə görə turizm müəssisələrinin aşağıdakfı tipləri mövcuddur: 

-

 

turistləri bütün xidmət kompleksi ilə təmin edən müəssisələr (öz mehmanxanaları olan turist firmaları); 

-

 

turizmin təşkili məqsədi ilə təsis edilən müəssisələr (turagentlər, səyahət və ekskursiya, yollayış satışı, turist qəbu-

lu büroları); 

-

 

turistlərin yerləşdirilməsi, daha doğrusu yaşaması  və gecələməsi məqsədi ilə  təsis edilmiş müəssisələr 

(mehmanxanalar, turbazalar və s.); 

-

 

yeyinti, ərzaq müəssisələri (restoranlar, barlar və s.); 

-

 

nəqliyyat xidməti  müəssisələri; 

-

 

turistlərə mədəni xidmət obyektləri (teatrlar, konsert zalları və s.) və ekskursiya xidmətini (ekskursiya bü-

roları) təmin edən müəssisələr. 

Maddi-texniki bazaya aid olan obyektlər mülkiyyət növünə görə xüsusi (turist təsərrüfat subyektin özünə məxsus 

olan) və bu subyektin digər subyekt (məsələn, şəhər tabeliyindəki mehmanxanalarda yerlərin icarəsi) və fiziki şəxslər-

dən icarəyə götürdüyü (mənzillər, evlər) obyektlərdir. (Məmmədov, Soltanova, Rəhimov, 2002). 

Turizmin hər hansı bir regiondakı maddi – texniki bazası tərkibinə, gücünə, miqdarına və keyfiyyətinə görə 

turistlərin tələbatına uyğun olmalıdır. Əks təqdirdə, əhaliyə turist xidmətinin səviyyəsi və keyfiyyəti kəskin su-

rətdə pisləşir. Bu da öz növbəsində turist məhsulunun satışı həcminin azalmasına səbəb olur. 

Turistin yerləşdirilməsi (yaşaması  və gecələməsi) məqsədi ilə  təsis olunmuş müəssisələrə mehmanxanalar 

(otellər), turist bazaları, motellər, kempinqlər və s. aid edilir. Marşrut zamanı qrupların, bir gecə dayanacaqları 

üçün turist bazalarının düşərgələr və ya komalarda yerləşdirmə obyekti ola bilər. 

---

 

373

Yerləşdirmə – turizmin ən mühüm elementidir. Yerləşdirmə yoxdursa, turizm də yoxdur. Yerləşdirmə vasi-

tələrinin yaradılması turist qəbulundan və turizm resurslarının istismarından böyük gəlir götürməyə can atan hər 

hansı bir turist regionu və ya mərkəzinin iqtisadiyyatı üçün qəti və sərt tələbdir. 

Ümumdunya Turizm Təşkilatının tövsiyyələrinə görə bütün yerləşdirmə vasitələrini iki qismə ayırmaq olar: 

kollektiv və fərdi surətdə yerləşdirmə. Turistlərin kollektiv surətdə yerləşdirilməsi vasitələrinə mehmanxanalar 

və ona müvafiq müəssisələr, ixtisaslaşmış müəssisələr, kollektiv yerləşdirməyə imkanı olan digər müəssisələr a-

iddir.