MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

Duz rejimi.  Su sakinlərinin əksəriyyəti poykilosmotik olub onların bədənində osmos təzyiqi ətraf sudakı 

duzluluq dərəcəsindən asılıdır. Odur ki, hidrobiontların duzluluq balansını saxlamaq üçün onlara duzluluq 

dərəcəsi münasib olmayan yerdən uzaqlaşmaq əsas üsul sayılır. Şirinsulu formalar dənizlərdə, dəniz formaları 

isə şirin sularda yaşaya bilmir. Suyun duzluluq dərəcəsi dəyişməyə məruz qaldıqda heyvanlar özlərinə əlverişli 

mühit axtarırlar. Məsələn, suyun səthi güclü yağışlardan sonra duzluluğu azaldığından dəniz kiçik xərçəngləri 

(Calanus və b.) 100 m-ə qədər dərinliyə enirlər. Suda yaşayan onurğalı heyvanlar, iri xərçənglər, həşəratlar və 

onların sürfələri  homoyosmotik  növlərə aid edilir, onlar suda duzların qatılığından asılı olmayaraq daima 

bədənlərində osmos təzyiqini saxlayırlar.  

Qeyd edildiyi kimi, şirinsulu növlərin bədənlərindəki  şirələr  ətraf mühitə görə  hiportonikdirlər.  İzafi 

suyun qarşısının alınması üçün müqavimət göstərilməsə və ya bədəndən artıq su xaric edilməsə onları təhlükə 

gözləyir. İbtidailərdə izafi suyun kənarlaşdırılması ayırma vakuellərin fəaliyyəti ilə, çoxhüceyrəlilərdə isə artıq 

suyun çıxarılması ayırma sistemləri vasitəsilə yerinə yetirilir. Bəzi infuzorlar hər 2-2,5 dəqiqədən bir öz 

bədəndəri çəkisində suyu xaric edir.  

Ümumiyyətlə, su sakinləri arasında həm  şirin, həm də duzlu suda aktiv vəziyyətdə yaşayan  evriqalın 

növlər azdır. Onlar əsasən çayların estuarilərində, limanlarda və digər azduzlu su hövzələrində məskunlaşır.