“Mən fəxr edirəM ki, AzərbAycAnlıyAM!”
Yüklə 2,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
bAyTArlıq
Elmi-praktik jurnal 28 ilə müqayisə edildi və patoloji prosesin sa- ğalmaya doğru dəyişdirilməsi dinamik tərzdə təhlil olundu. Axırda isə müalicənin effektlilik səviyyəsi müəyyən edildi. Xroniki hematuriya xəstəliyinə qarşı mübarizədə xəstə heyvanların müalicəsi başlıca tədbirlərdən biridir. Lakin xəstəliyin etiologiyası kimi bu da hələlik qəti həll olunmamışdır. Ona görə də aparılacaq tədqiqat işləri ancaq bu sahəyə yönəldildi. Xəstə inəklər alınan Vizəzəmin kəndi Lənkəran-Lerik şose yolunun üstündə, Lən- kəran çayının kənarında, meşəli və dağlıq sahədə yerləşir. Ərazi dağ-subtropik iqlimə malikdir. Yerli əhalidə 425 baş qaramal, o cümlədən 136 baş inək vardır. İnəklər əksərən qara-ala, qalanı isə mələz və yerli cinsdən ibarətdir. Heyvanların saxlama və yemləndirilməsi primitivdir. Yazın ikinci yarısı, yay ayları, payızın birinci yarısında heyvanların yemləndirilməsində əsasən çay- kə narı, meşə otlaq sahələrindən istifadə olu- nur, inəklərə əlavə olaraq qüvvəli yem də verilir. Qış saxlama şəraitində isə quru ot, küləş və qüvvəli yem verilir. Qaramalın, xüsusən inəklərin yem payın- dakı yaşıl və quru ot bir qayda olaraq həmişə Orlyak Ayıdöşəyi bitkisi ilə qarışıq olur. Kənd əhalisinin qaramal naxırı ümumi klinik müayinədən keçirildikdə 22 baş inəkdə, 2 baş düyədə, bir baş törədici bu- ğada makrohematuriya (açıq), sidiyin mik- roskopik müayinəsində isə 87 baş inəkdə, 27 baş düyədə və 4 baş buğada mikrohema- turiya (gizli) müəyyən edildi. Xroniki he- maturiya xəstəliyində müalicə məsələsini həll etmək üçün təcrübə 75 gün davam edildi. Bu müddətdə onlarda cəmi 18 gün ərzində 4 müalicə kursu aparıb aşağıdakı nəticələri əldə etdik. Xroniki hematuriya ilə spontan xəstə inəklərin müalicəsindən əvvəlki müayinə sində müəyyən edildi ki, onlarda klinik göstəricilər – bədənin ümumi hərarəti, nəbzin və tənəffüsün miqdarı fizio- loji norma daxilində dəyişir və belə vəziyyət hətta
müalicədən sonrakı
müayinələrdə də qeydə alınır. Bundan başqa heyvanların yem, su qəbulu, iştahası da nor- mada olur. Bununla belə təcrübə altında olan hər 3 baş inəkdə kəskin arıqlıq, görünən selikli qişaların anemik və işgənbənin hipotonik vəziyyətləri, taxikardiya, ürək tonlarının küt- ləşməsi və s. müşahidə olundu. Çox səciyyəvi dəyişiklik qanın, sidiyin göstəri cilərində gö- ründü. Belə ki, hemoqlobinin, eritrositlərin miqdarı kəskin dərəcədə azalmış (50-60%), protrombinin, qələvi fosfotazanın göstərici- ləri artmış, katalaza və peroksidaza göstə- riciləri isə azalmışdır. Bütün bunlar qara ciyərin oksidləşdirici, antitoksik və s. fəaliy- yətlərinin zəifləməsini göstərən amillərdir. Sidiyin göstəriciləri xəstəliyə xas olan əlamətləri daha aydın göstərdi. Yəni sidik tünd şabalıdı, qırmızı rəngdə, bulanıq, çoxlu miqdarda qan qarışığı (makrohematu- riya) ilə ifraz olunur. 1437 və 1222 №-li inək lərlərdə arabir sidikdə barmaq yoğunlu- ğunda və uzunluğunda laxtalanmış qan if- razı da qeydə alındı. Sidikburaxma aktları tezləşmiş və ağrılı keçir. Sidik çöküntülərinin müayinəsində əsasən eritrositlər, böyrəklər, sidik axarları və sidik kisəsinin epiteli hüceyrələri və qələvi duzların kristalları aşkar edildi. Patoloji prosesin ağır formada getdiyini göstərən əlamətlərdən biri də təcrübə hey- vanlarında aşkar edilən proteinuriyadır. Bu- nun səviyyəsi yüksək olmaqla 1,39 q faizə qədər artmışdır. Sidikdə bilirubin və urobi- lin ifrazı isə müşahidə olunmadı. Qeyd olunanlardan aydın olur ki, təcrübə də olan inəklərin klinik, hematoloji və uroloji göstəricilərində xəstəliyə xas olan çox kəskin dəyişikliklər vardır. Təcrübə heyvanlarında müalicə əməliy- yatlarına başlayandan sonra yuxarıda qeyd olunan patoloji göstəricilər fizioloji normaya |