Menejment va marketing

1-jadval 
Innovatsion tadbirkorlikni rivojlantirishga ko’maklashuvchi omillar.
2
 
 
Omillar guruhi 
Omillar 
Moliyaviy, moddiy-texnika vositalari zaxirasi, ilg’or 
texnologiyalar; zarur xo’jalik va ilmiy-texnik infratuzilma, 
innovatsion faoliyatni moliyalashtiruvchi davlat dasturi; 
Iqtisodiy, texnologik 
innovatsion 
faoliyat 
Uchun moddiy rag’batlantirish; 
innovatsiyalarni tatbiq etish va ko’paytirishning maqsadga 
muvofiqligini eksperimental tekshiruvi, tadbirkorlik 
tavakkalchiligini kamaytirish uchun yangilikning raqobatbar- 
doshligini tekshirish 
Innovatsion faoliyatni rag’batlantiruvchi qonunchilik choralari, 
Siyosiy, huquqiy 
innovatsion 
faoliyatning 
davlat 
tomonidan 
qo’lla
b- 
quvvatlanishi 
Tashkiliytarkiblarningegiluvchanligi,boshqaruvning 
demokratik uslubi, axborotning gorizontal yo’nalishi, ustuvor- 
Boshqaruv-tashkilot 
ligio’z-o’zinirejalashtirish,tuzatishlarkiritish, 
nomarkazlashtirish, avtonomiya, muammoli, maqsadli guruxlarni 
shakllantirish, reinjiniring 
Ijtimoiy-psixologik 
Ma’naviy rag’batlantirish, 
jamoatchilikda 
tan olinish,
o’z- 
o’zini namoѐn etish imkoniyatini ta’minlash, ijodiy mehnat 
va madaniy 
erkinligi. Mehnat jamoasida me’ѐriy ruhiy muhit 
Innovatsiya yoki yangilik kiritish yangi jarayon, yangi vositani mahsulot 
jarayonini (texnik, iqtisodiy, tashkiliy, madaniy va b.) yaratish va foydalanish. 
Faoliyat vositalari mahsulot va uslublarini takomillashtiruvchi radikal yangilik va 
yangiliklarni ajratadi. 
2
 
www.jizzax.uz
 sayti

---

18 
Innovatsion tadbirkorlikning aynan uch asosiy turi mavjud bo’lib, 
quyidagilarga qaratilgan: 
– mahsulotlarning innovatsiyalari; 
– texnologiya innovatsiyalari; 
– ijtimoiy innovatsiyalar. 
Innovatsion tadbirkorlikning birinchi turi mos ravishda korxonaning sotish 
salohiyatini yangilash, mo’ljallangan jarayoni, o’z navbatida, olinadigan foyda 
hajmini ko’paytirish, bozordagi ulushining kengaytirilishi, mijozlarni ushlab turish, 
mustaqil holatni mustahkamlash, nufuzini oshirish, yangi ish joylarini yaratishga 
qaratilgan. 
Texnologik innovatsiyalar – energiya, ishlab chiqarish salohiyatini yangilash 
jarayoni bo’lib, tejash va mehnat unumdorligini oshirishga va energiya xomashyosi va 
boshqa resurslarni oshirishga qaratilgan, bu korxona foyda hajmini oshirishga imkon 
beradi. Texnika xavfsizligini takomillashtirish, atrof-muhitni muhofaza qilish 
tadbirlarini o’tkazish, firma ichki axborot tizimlaridan samarali foydalanish 
imkoniyatini beradi. 
Innovatsion jarayonni tashkil etish usuli asosida korxonada innovatsion 
tadbirkorlikning uch modelini alohida ko’rsatish mumkin: 
1) ichki tashkilotchilik asosida innovatsion tadbirkorlik, bunda innovatsiya firma 
ichida uning maxsus bo’linmalari tomonidan innovatsion loyiha bo’yicha ularning 
rejalashtirish va nazorat asosida o’zaro harakatida yaratiladi. 
2) shartnomalar yordamida tashqi tashkilot asosida innovatsion tadbirkorlik, 
bunda va/yoki o’zlashtirishga buyurtma, innovatsiya tarafdor tashkilotlar o’rtasida 
joylashtiriladi. 
3) venchurlar yordamida tashqi tashkilot asosida innovatsion tadbirkorlik, bunda 
firma innovatsion loyihaning tatbiqi uchun qo’shimcha tomonlarning mablag’larini jalb 
etuvchi shu’ba venchurlik firmalarini ta’sis etadi. 
Ko’p hollarda innovatsion tadbirkorlikning ikkinchi modeli foydalaniladi, ya’ni 
korxona yangiliklarni ishlab chiqishga buyurtma bermaydi, balki ularni o’z kuchi bilan 
o’zlashtiradi. 

---

19 
Innovatsion 
tadbirkorlikning 
barcha 
turlari 
asosida 
mahsulot 
(tovar, 
xizmat)larning yangi turlarini tayyorlash, buyumlar yaratish, boyliklarni yaxshiliklarga 
yaratish va o’zlashtirish yotadi. Bunday tadbirkorlikning asosiy va muhim qismi 
kelgusida iste’molchi va xaridorlarga etkazib beriladigan ilmiy-texnik mahsulot, tovar, 
ish, axborot, intellektual boylik yaratish va ishlab chiqarishdir. Innovatsion 
tadbirkorlikning namunaviy sxemasi 1-rasmda keltirilgan. 
Tadbirkorga yangi turdagi mahsulot (tovar, xizmat)larni ishlab chiqarish va 
o’zlashtirish uchun ilmiy-texnik mahsulot yaratish jarayonida ishlatiladigan, 
materiallarni qayta ishlash uchun energiya va boshqa ko’rinishdagi aylanma mablag’ 
kerak bo’ladi. Bundan tashqari, ilmiy-texnik mahsulot ishlab chiqarishda foydalanishi 
mumkin bo’lgan jamlovchi mahsulotlarga, yarimfabrikatlarga, ya’ni tayyor tarkibiy 
qismlarga ehtiyoj yuzaga kelishi mumkin. Zarur materiallar, xomashyo va jamlovchi 
mahsulotlarni (M) korxona material soni va uning bahosidan kelib chiqqan holda, 
ularning qiymatini to’lab, aylanma mablag’ egalaridan sotib oladi. 
Qo’shni 
(betaraf) 
korxonalarning 
xizmatlari
Ilmiy-texnika xodimlar-ish kuchi egasi 
U 
D
r 
RS 
D
u 
T 
Ilmiy-texnika 
mahsulotlarining 
haridori (ish, xizmat) 
Aylanma 
mablag’lar 
Innovatsion 
tadbirkorlik 
M 
D
m 
D
t 
Kredit K 
D
o 
OS 
I Axborotlar 
Asosiy 
mablag’lar
D
k
D
i