MEŞƏLİ KƏNDİNİn yay güNLƏRİ
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
57
qaranlığa alışacaq. Unutmayaq ki, bütün qaranlıqların sonu – işıqdır. Bir qədər dözmək lazımdı qaranlığa. Meşəli oyanıb. Indi o özünün sübh çağını yaşayır. Görmürsənmi, divar qəzetləri, radio, hayd-park səhnəsi...
Allah gözəl səs də verib sizə deyəsən. HURAMAN - Yox, Allah verməyib, bəlkə də bu meşələr, talalar verib o səsi mənə. Uşaq vaxtımda bu yerləri tənha-tənha dolaşanda o qədər qəmli mahnılar oxumuşam ki. JURNALIST - Yuxu yozmaq qabiliyyətiniz də var həm də. Kişilər üçün işlədiyiniz “Yuxu yozumları” kitabçası əlyazma şəklində olsa da bizə də çatıb. Yeri gəlmişkən, onları ciddi qəbul etmək olarmı? Yoxsa bunlar bir zarafatdır? Yazırsınız ki, əgər kişi yuxuda qadın görərsə... HURAMAN - (Gülümsəyir.) Ac toyuq yuxusunda darı görər də. JURNALIST - Əgər yuxunu görən kişi üzüaşağı yatıbsa... HURAMAN - Üzüaşağı yatıbsa – heç... üzü yuxarıdırsa, deməli, qarşıda onu hələ bir qadınla görüş gözləyir. Subaylar bu görüşdən ötrü canfəşanlıq etməlidilər, yoxsa qadını ancaq yuxularında görəcəklər.
Məsələn, rahibə... HURAMAN - Deməli, arvadınız öləcək, lakin bundan o qədər də sevinməyin, çünki ömrünüzün axırınacan subay qalacaqsınız.
Fahişə... HURAMAN - Fahişə elə fahişədir də...Ondan qaçmaq çətindir. Yuxunuza gəlibsə, mütləq həyatda da qarşınıza çıxacaqdır. Yaxın günlərdə rastlaşmasanız sonrakı günlərə ümid etməyin. Çünki onlar sözlərində sədaqətli olmurlar. Allah bilir, kiminsə yuxusuna, bağışlayın, yatağına giriblər deməli. Gülüşürlər. JURNALIST - Deyirsiz, yəni bunlara inanmaq olar? HURAMAN - Özünüz bilin. Istiyirsiz inanın, istəmirsiz inanmıyın. Yoxlaya da bilərsiniz. Hər halda Huraman yalan danışmaz. JURNALIST - Sizin həyat yolunuz digər qızlara, qadınlara nümunə ola bilərmi?
58
HURAMAN - Allah eləməsin, necə deyərlər, kəndin dəlisi bir olar. Heç vaxt istəməzdim ki, Meşəlidə ikinci bir Huraman da peyda olsun. Amma əgər hardasa mənim kimi biri yaşayırsa, bunun o kəndə nə ziyanı? Bizlər yalnız onu istəyirik ki, qızlarımız heç olmasa bir balaca cəsarətə gəlsinlər, dövrələrindəki səddləri azacıq da varsa aşa bilsinlər. Mən heç, mən çox qorxunc yolla gedirəm. Bu yolu heç kimə arzulamıram. Ancaq inanıram ki, dünya belə qalmayacaq, elə bir zaman gələcək ki, mənim gördüyüm bütün işlər adi bir iş sayılacaq. Gələcək nəsillər daha böyük qəfəsləri yıxacaqlar. JURNALIST - Huraman xanım, sonuncu sual, necə oldu ki, özünüzə belə bir, necə deyərlər, həyat qurban tələb edən ağır yol seçdiniz? HURAMAN - Yox, bunu mən özüm seçmədim. Bəlkə də bir alın yazısı, tale qismətidir bu. Lakin ən əsası... keçib gəldiyim həyat yolunun nəticəsidir bütün bunlar. Axı siz bilməmiş deyilsiniz, mənim çox qəribə ömür tarixçəm olub... Nə isə, keçmişlərə baş vurmayaq, hönkür-hönkür ağlaya bilərəm. (Bir balaca doluxsunur.) Mənə ağıllı təkliflər edənlər də olur. Istəsəm, günü sabah babat bir dayının oğluna ərə gedib hamı kimi yaşaya bilərəm. Ancaq o zaman... kəndimizin mənim kimi dəlisi olmszdı axı... JURNALIST - Huramansız Meşəlinin nə gözəlliyi, eləmi?
Çox sağ olun, Huraman xanım. Sizə bu çətin və başqaları tərəfindən anlaşılmayan yolda uğurlar diləyirəm.
gəlib çıxacaq indilər. Görək nə danışacaqlar bu iclasda? Huraman da ayağa qalxır. İYİRMİ DÖRDÜNCÜ FRAQMENT Radioda şux bir melodiya. Meydanda kəndlilər çoxalır. Gəzişənlər var. Iki-bir, üç-bir dayanıb söhbət edənlər var. Bəziləri də oturub çay içir, domino oynayır. Bir neçə nəfər qarpız satan Arvadın başına yığışıb. Alver gedir. Aralıda oturub qarpız yeyənlər də var. 59
uşaq onun ardınca qaçışır. Bir neçə nəfər səhnəciyə stol-stul qoyur. Qaranlıq düşdüyündən əvvəlcə çayxananın həyətindəki ağaclardan asılmış lampalar, sonra isə səhnənin üstündəki lampalar bir-bir işıqlanır. REPRODUKTOR – Quq-qu... Danışır Meşəli radiosu. Aldığımız son məlumata görə, məsul yoldaş Görüşov artıq Palantökən aşırımını aşıb kəndimizə tərəf gəlməkdədir. Yoldakı çalalar mane olmasa, on-on beş dəqiqəyə burdadır. Yoldaş Görüşovu qarşılamaq üçün zırpı Hətəm öz əsabələrilə Arababatan çayının körpüsündə gözləyir. Zırpı Hətəm bu məsul yoldaşın qarşısına keçmişlərdə olduğu kimi əli gül- çiçəkli bir dəstə qız çıxartmaq istəyib, lakin qızlar artıq bunun köhnəlik əlaməti olduğunu bildirərək imtina etmişlər. (Musiqi davam edir.) HƏSƏNQULU KIŞI (Səhnəcik önünə gəlir.) Ay camaat, fürsətdən istifadə iliyib qonaq gəlib çıxanacan sizdərə bir məlumat vermək istəyirəm. Yəqin ki, eşidənlər var, respublikamızın prezdentinə məktub yazmışam, daha doğrusu, nəvəmə yazdırmışam. Bilirsiniz ki, mənim savadım yoxdu. Digər nəvəmə də oxutdurmuşam. Uşax sağ olsun, ağzımdan necə çıxıb heylə də yazıb. Kəndin tamaşa çıxardanları saqqızımı oğurruyub həmin məktubun əsas yerlərini özdərinin diliynən disək, səhnələşdiriblər. Hindi istiyirəm, o məktubnan siz də tanış olasız. Məktubu hələ göndərməmişəm. Bəlkəm diyirəm, daa nəsə artırmax lazımdı. Hər halda prezdent balaca adam dölü, hər şeyi ona yazmax da düz dölü. Hə, nə diyirsiz? YERDƏN SƏSLƏR - Buyur, buyur, Həsənqulu kişi. Çox sağ ol ki, dərdimizi heç olmasa kiməsə yazmısan. - Bu həsənsoxduda nə məktub, a kişilər? - Ə, sən otur yerində. Yəqin səə xeyir iləmir. - Ə, bir dayanın da görək, nə yazıb o kişi! - Başdıyın, başdıyın, onsuz do oturmuşuz da.
(Tribunaya gəlir. Həsənqulu kişi kim i gözünə eynək taxıb. Zərfdən bir neçə vərəq çıxardıb eynilə onun danışıq ədası ilə oxuyur.) Hörmətdi prezdent, mənim yetmişdən artıx yaşım var. Bu dünyada bir çox maraxlı hadisələrin şahidi olmuşam. Son günlər kəndimizdə baş vermiş qəribə əhvalatları isə olan ömrümdə görməmişəm. 60
Bilirəm, vaxtınız çox dardı, lakin genə də sizdən təvəqqe iliyirəm ki, arada imkan tapıb bu məktubu axıracan oxuyasınız. Bunu elə-belə, sizə də maraxlı gəlsin diyə yazdırmamışam, sözümün canı var. Bu günnərdə gördük ki, bu skorı maşınnarına oxşuyan bir xarici maşın gəlib gimgədə dayandı. Alçaxboy, yoğunboyun, iri qarınnı, əynində təzə qəsdum, ağ köynək və boynunda da qırmızı kalstux bir kişi maşından düşüb bizə yaxınnaşdı, ədəb-ərkannan salam verdi, hamıynan əl tutub görüçdü. O adam kim idi, nəçiydi, bilmirdik. II AKTYOR - (Səhnəyə gəlir.) Narahat olmuyun, ay camaat, hindi tanış olarıx. Mən rayonumuzun imkannı piznesmeniyəm. Mən bilirəm ki, hindi hamının güzəranı ağırdı. Odur ki, sizin kəndi isponsurluğa götürmüşəm. Lap açığı, istiyirəm ki, siznən bazar qiymətdərinnən xeyli aşağı alış-veriş iliyim. Bax, görürsüz bu maşını? Onda nə istəsəniz tapa bilərsiniz. Içində də ağ xalatdı satıcısı. Qiymətdər də bazardan çox-çox aşağı. Məsələn, bazrda qəndin kilosunu beş-altı məmmədə verirlər, mən sizə üç məmməd bir nizamıya vericəm. Pesox, özünüz bilirsiniz ki, bazrda dörd məmmədədir. Amba mən iki məmməd bir nizamıya verirəm. Qaloş bazarda üç şirvanadı, bırda iki şirvana. Özü də bu İran buraxan taxta qaloşlardan dölü ha, əsil Urusiyyət qaloşudu... Soora, pılıız yoxdu, eyib etməz, yerinə qoz verin, fındıx verin, nə bilim, şor verin, yumırta verin. III AKTYOR - (Səhnəyə gəlir.) Ay piznesmen məllim, vallah, disəm, inanmayacaxsız, bu il quraxlıx oldu, meyvə də yoxdu, mallar da sağılmır, toyuxlar da yem dərdinnən yumurttamır. II AKTYOR - Eyib etməz, mən nisyə də verə bilərəm. Hələ onu da diyim ki, ayın axırında verdiiz pulun əlli faizini də özünüzə qaytaracam. Amba iki şərtim var. Birincisi, gərək bu barədə heç yanda danışmayasız, yoxsa kənar kəntdərdən gəlib məndən ucuz alıb aparıb bazarda baha satacaqlar. Yaxud kimsə digər yerdə yaşayan qohumnarına da burdan ucuz mal alacax. Ikincisi, belə qatışıxlıx düşməsin diyə gərək siz paspırtdarızı məə verəsiz, mən sizin addarızı qeyd iliyim. Mən bu malları ancax sizin üçün gətirmişəm. (Çəkilir.) I AKTYOR - Hə, beləcə hər gün kişi gəldi kəndimizə, başdadı həqqətən ucuz qiymətdərə mal satmağa. Hələ orası da az qala yadımnan çıxacaxdı, sözümüzü eşidib kişi gələn dəfə vallah kəndə şor da gətirdi, yumırta da gətirdi. 61
Çaş-baş olub qaldıx. Didik, diyəsən dünya düzəlir, bizim də qayğımızı çəkən tapılıb. Hörmətdi prezdent, sən Allah, bir az səbir elə, gör hələ sonura nələr olub. Ertəsi gün gimgədə dayanıb genə avtodükanı gözdüyürdük, bir də gördük ki, bir ağ otuz bir gəldi dayandı qabağımızda, dolu bədən, salidni geyimni, kalstuxlu başqa bir kişi düşdü maşınnan, bu da ədəb-ərkanan salam verdi, hamıynan əl verib görüşdü. Amma bu adamı tanıdıx. O, əslən bizim kəntdəndi, neçə illərdi ki, Bakıda alm işdiyir, brafissurdu. Amma e, çoxdan kəndə gəlib iləmirdi. Axırıncı dəfə heç bilirsiz onu haçan görmüşdük? Hə, onda, hələ Brejnev sağ idi, yağ qıtdıöı olmuşdu haa, bax onda tez-tez gəlirdi kəndə, hər dəfə də beş-on qarubka slivişni yağ gətirirdi, verirdi kəntdə yaşıyan əmisi oğluna, o da kilosunu satırdı yeddi manıt əlli köpüyə.
(Səhnəyə gəlir.) Ay camaat, nə çaş-baş olub qalmısız, mən də bu kəntdən deyiləmmi? Professor Qulamovsoygilzadəliyevskini nə tez unutdunuz? III AKTYOR - (Ona yaxınlaşır.) Hə, brafissur Qulamov? (Əl verib görüşür.) Xoş gəlmisiz, xoş gəlmisiz. Sizdən nə əcəb bizdəri yad iləmisiz? IV AKTYOR - Brafissur Qulamov yox, professor, elmlər doktoru, dosent Qulamovsoygilzadəliyevski. Keçmişdəkilər keçmişdə qaldı. Hərü, hindi hamı özünün soy kökünə qayıdır. Mən də gəldim sizləri görməyə. Nöşün ki, mən də bu kənddənəm, sizlərdən biriyəm. Nə olsun ki, Bakıda oluram. Düzdü, mənnən bir az inciksiz, ona görə ki, Bakıya oxumağa gələn, işləməyə, alverə gələn kəndçilərimə hörmət eliyə bilməmişəm. Inanın ki, imkanım olmayıb. Hərü, göz açmağa qoymurlar. Hindi Allaha şükür, zəmanə dəyişib. Imkanlarım da çoxalıb. Gəlmişəm ki, pasportlarınızı yığıb sizi siyahı eləyim. Kim oxumax istiyirsə, bütün vuzların qapılarını açacam onların üzünə. Lap özəl universitet olsun, pulunu özüm verəcəm. Neçə min dollar olsa da. Qalmağa yeri olmayanlara otellərdə öz pulumnan nömrə alacam, evimdə yerləşdirəcəm, təki oxuyub adam olsunlar. Kim harda işləmək istəsə, iş tapacam. Prezident aparatında da admım var, lap o ministirlər qabinetində də. Hələ milli məclisdə də. Təki siz südlü inəy olun, hərü. (Çəkilir.)
62
I AKTYOR - Ertəsi günü genə gimgədə dayanmışdıx. Genə bir maşın gəldi. Əli sumkalı, gözü oçkili bir kişi düşdü qaz iyirmi dörtdən. V AKTYOR - Salam, camaat! Mən həkiməm, mal həkimi yox ha, adam həkimi. Sizin kəndi şefliyə götürmüşəm. Pasportdarınızı verin, sizi qeydə alım. Hamınızı tibbi yoxlamadan keçirdəcəm. Hindi dərman bahadı, həkim xərci də çoxdu diyə əksər adamlar ölümcül xəstə olsalar da doxdura gedə bilmir. Belə getsə, bir çox nəsillərin kökü kəsilə bilər. Mən kimdə nə azar varsa aşkar iliyicəm. Və həmin adamı pulsuz-parasız öz dərmanlarımla sağaldacam.
çoxu naxoşmuş. Və hər birində də bir neçə löyüm xəstəlik varmış. Təkcə 95 yaşlı Xeyransa qarının canında heç demə 9,5 löyüm azar varmış. Sağ olsun o kişi, yeşik-yeşik dava- dərman gətirdi, cürbəcür otdar gətirdi və başdadı həqiqətən də onnarı pulsuz camaata paylamağa. Vallah, şəfa tapannar da oldu, xəstəliyi bir az babatdaşnnar da. Yalnız Xeyransa qarı... bir dənə kinə udan kimi o dünyalıq oldu. Doxdur didi ki, bu kinəlik dölü, qarının fərzinin tamam olmasıynan kinə udması eyni günə düşüb, bu bir təsadüfdü. Buna baxmayarax, doxtur qarının yasını da öz hesabına ötürdü, üçgünnüyün ertəsi günü, vallah, kişi elə bir şves buğası kəsib xeyrat verdi ki, yalan olmasın, çoxdan ət yimiyən camaat iki günə yeyib qurtara bilmədi o buğanı. Sonura bir kişi də gəldi.
Salam-məlöyküm. Mən injinerəm. Yollarınız çox bərbaddı, onu düzəldicəm. Arababatan çayının üstündəki körpünü təzəliyicəm. Cavannara istadiyon tikdirəcəm. Təzə fitbol qamandası yaradacam. Pasportdarınızı verin, sizi uçota götürüm. (Çəkilir.) I AKTYOR - Bir gün də gözəl-göyçək, incə-mincə bir xanım da gəlib çıxdı.
Salam. Mən də mədəniyyət işçisiyəm. Sizin kəndin mədəni səviyyəsini qaldırmağa söz vermişəm. Kənddə video salon tikdirəcəm. Yekə bir Qrosnu antena gətirib qoyacam kəndin ortasına, qoy dünyanın bir çox kanalları gəlsin öyünüzə. Nə? Televizorlarınız xarabdı? Pul dərdindən düzəltdirə bilmirsiniz? Eyibi yox, usta gətirərəm, bir-bir öyləri gəzib sınıx televizorları öz hesabıma 63
düzəltdirərəm. Qlubunuzu da remont elətdiricəm. Qocaların, qarıların xorunu düzəldicəm. Konsertdər verərsiz burda. Hər həftə Bakıdan bura məşhur artistləri gətirtdirəcəm. Lap elə Zeynəbin özünü də, Arif Quliyevi, Şou Əlini də. Türkiyədən hətta Sezən Ağsunu da gətirtdirəcəm. Bir sözlə, qısa müddətdə kəndin mədəni həyatı şəhər səviyyəsinə qalxacaq. Nə? Acqarına nə mədəni səviyyə? Arxayın olun, qarnınız da doyacax. Söz verirəm. Təkcə siz pasportdarınızı mənə verin. (Çəkilir.) I AKTYOR -
Vallah, hörmətdi prezdent, çaşıb qalmışıx. Diyirik , daa diyəsən müharibə də qurtarıb, qaçqınnarımız da qayıdırlar öz yuvalarına, dünya da başdıyır əvvəlkinnən yaxşı olmağa. Elə bu zaman məsələnin üstü açılır. Onsuz da bu paspırt söhbətindən mən nəsə şübhəyə düşmüşdüm. Sən dimə, kəndimizə gələn bu qonaxların hamısı diputat olmax istiyirmiş. Hindi diyirlər ax, milli məclisə seçkilər başdıyıb.keçmişdə belə şeylər görməmişdik. Bizi heç itirib axtaran olmazdı. Hindi diputatdarın özdəri öz ayaxlaıynan gəlir yanımıza. Hamısı başdıyır kəndin, camaatın işdərinə yarımağa ki, istədikləri imzanı topluya bilsinlər, biz onnara səs verək. Doorudu, onnarın didiknərinin hamısı düz olmasa da, həyata keçənnəri də var. Vallah, xeyli faydalı işdər dı baş verib.
Möhtərəm prezdent, bu məktubu yazmaxda sizdən təvəqqəm odu ki, bu diputat sekilərini tez-tez salasınız, beş ildən bir yox, beş-altı aydan bir. Bəlkə bizdəri də beləcə tez- tez yad iliyən, bizdərə də bir balaca köməy əli uzadan tapıla. Vəssalam, şüttamam. Hörmətnən: Həsənqulu kişi, Meşəli kəndi, 1995. Kimlərsə əl çalır. Fit çalanlar da var. YERDƏN SƏSLƏR - Əladı, əla! Elə-belə də göndər getsin. - Qəşəng! Sağ ol səni, Həsənqulu kişi. - Bu nədi ə? Kəndimizi biabır iliyib. - Sənə sərf iləmədi diyəsən. Hamısını düppədüz yazıb ki - O kişini tutub dama salanda diyicəm, düz idi, yalan idi. Gəlib bizdərə hörmət iliyirlər, biz də bu hörmətdərini başlarına çaxırıx. Daa kim üz tutar bu tərəflərə? 64
- Belə hörmət bizə lazım dölü. Bu hörmət yox, rüşvətdir. Uşax aldadan kimi aldadıblar bizdəri. Hələ çox şeyi yazmayıb, mənnən olsa, hələ bir az artırmax lazımdı.
bir hour sakit olun. Mənim də bir sözüm var. Orda heç məscid məsələsinə toxunulmuyub. Məscid heç bir diputatın yadına düşmüyüb. Yenə sağ olsunnar Ərəbistandakə varlı- karlı qardaşlarımız.
(Gizli bir istehza ilə.) Ay molla, hörmətdi ruhanisiz, bir keçin qabağa, ordan diyin sözünüzü. Qoy camaat sizi bir əməlli-başlı görsün, eşitsin. SƏSLƏR - Hə, düzdü, keç, keç qabağa, ordan danış. MOLLA PIRVƏLI - (Səhnəciyin önünə gəlir. Boğazını artdayır, uzun təsbehini çevirir.) Bismillahi-r-rəhmani-r-rəhim... Hə, onu diyirəm axı... Ay camaat, biabırçılıxdı vallah. Ərəbistandakı müsəlman qardaşlarımız öz pullarıynan dədə- babalarının xeyratına kəndimizdə məscid tikdirmək istiyirlər. Bizim razılığımızə gözdüyürlər. Mən yas yerində bu barədə çox danışdım, ancax bir qərara gələ bilməmişik. Hindi camaatın çoxu burdaykən bu söhbəti bir də açmax istiyirəm. O kişilər Allah rizasına ciblərinin puluynan bizə məscid tikdirib bağışdıyırlar. Siz niyə bu işə razılıx vermək istəmirsiniz? YERDƏN SƏS - Bizə məscid lazım deyil! MOLLA PIRVƏLI - Küfr danışmıyın! Hindi hər kəndin, şəhərin öz məscidi, minarəsi var. Çox yerlərdə azan da çəkirlər.
Bu da bizim azan. MOLLA PIRVƏLI - Bax ona görə də belə geri qalmışıx da. YERDƏN SƏS - Yox, bizi geri qoyan məscidlərdi. O varlı-karlı müsəlman qardaşlarımızın bizə elə canı yanırsa, niyə bizim kənd üçün məktəb tikdirmir, məscid tikdirir? Peygəmbərimiz də buyurub ki, yüz il ibadət etməkdənsə, bir saat elm, savad öyrənmək daha əfsəldir. Din insanı təmizliyə səsləyirsə, elm bu işi daha tez görür. Təmiz paltarın yuyulmağa ehtiyacı
olmadığı kimi ziyalı, təmiz insanların da dinə ehtiyacı yoxdur. Bizə məscid yox, məktəb lazımdır, savad lazımdır. Kənd məktəbinə baş soxmaq olmur. Sinif otaqları mal pəyələrinə oxşuyur.
Tamamilə doğrudur. Məsciddənsə bizə məktəb daha əfsəldir. Heç olmasa, bir dənə hamam tikdireydilər. Bir vedrə su ilə nə qədər gəndalaşlıxda, lobyalıxda çimmək olar? Hamını bit-birə basıb.
Bəxtimizdən məscidin proyektində hamam da çıxa bılər, artizan da çıxa bilər.
Hə, bax bunnarın xatirinə tikir tiksin. Mən razı. BIR NƏFƏR - Bərkdən.) Ay camaat, ay camaat, mənim bir təklifim var. Gəlin məscid yox, kilsə tikdirək. Akop Ağacanı da ora baş keşiş qoyaq. Ümumi gülüşmə. MOLLA PIRVƏLI - Tfu! Daa mənim sizə heç bir sözüm-zadım yoxdu.
Dayan ee! Niyə acıqlanırsan? Sözümün canı var. Heç bilirsən, kəndimizdən Bakıda olan neçə nəfər cavan uşax xristianlığı, krişnadı, nədi, onu qəbul iliyib? MOLLA PIRVƏLI - Hərəsinə bir az pul-para verib şirnikləndirirlər də. O dinsizlər, kafirlər də ağıl ucbatından haram pullara uyurlar. Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|