MEŞƏLİ KƏNDİNİn yay güNLƏRİ
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
əl çəkmir onnardan. II KƏNDLI – Ə, yox... Fıstığı bəziyiblər. Guya arxın başında kolluqda Söhbətə sataşıb. Prosto, su üstə dalaşıblar. A kişilər, bu Fıstıx gecə-gündüz qara div kimi suyun başında yatıb qalır da, qoymur ki, camaatın od tutub yanan əkənəyinə bir udum su getsin. Yazıx taytaxt Söhbət də axırda hirslənib əlindəki lapatkanı vurub Fıstığın başına. Kişini qan aparıb. Yannarında da heç kim olmuyub. Əlacı kəslən Söhbət özü onun başını suya soxub ayıldıb.
Hə, Fıstıx da ordan durub başının qanı axa-axa payi-piyada gedib rayona, şikayətə. “O qancığı qoduxluğa salmasuz əl çəkən döləm” diyib durub. II KƏNDLI - Diyirlər, Şirəlidən də düz ikipaçkə şirik istiyiblər. “Yoxsa, olan ömründə bir də arvadının üzünü görməyəcəksən” bildiriblər. Hindi yazıx Mırıx düşüb ora-bura pul dilənir. Pul da kimdə var ki? İnəyini satmax istiyib, alan olmuyub, arvadın divardakı cehiz palazını satmaq istiyib, genə alan olmuyub. Axırda qapıdakı qoyunnarın hamısını dəyər-dəyməzə verib qəssaba. Nə isə, güc-bəla bir paçkə düzəldib. Göygöz də diyir ki, iki paçkə olmasa nəçənnik bu işə yaxın durmaz TAYQULAQ USUF - Eh, ağlı yoxdu mırıx Şirəlinin, o pulları versin mənə, gör onun işini bu lələş necə düzəldir.
Hə, sən yaxşı düzəldərsən. II KƏNDLI - Qorxma, paçkıya yaxın duran olub. Mırıx qohum- əqrəbasıynan bir-iki dəfə barışıx qoymaxdan ötrü Fıstığın
qapısına getsə də işi atılmıyıb. Ancax Fıstıx paçkə söhbətini eşidən kimi diyib, “Eh, daa keçib, o şirikləri versin mənə, gedib ərizəmi geri götürüm.” Canının dərdindən Şirəli yazıx da pulları verib ona. Fıstıx da səhər tezdən cumub rayona, başdıyıb yalvar-yaxarmağa ki, nəçənnik, bağışda məni, bir qələtdi iləmişəm, başım-zadım yarılıb iləmiyib, elə-belə hirslənmişdim, kişi də arvad xeylağından şikayət iliyərmi?
Əlqərəz, əhvalatdan xəbər tutan Göygöz indi Şirəlinin arvadini buraxib yapişib Fistixdan. Heç demə, bunnan neçə dəfə imiş ki, əli aşaği olantək Fistix kiməsə özünü döydürtdürürmüş, başini-qolunu sindirtdirirmiş, soora da həmin adamnan pul qopardib barişiq qoyurmuş. Dalaşanlar da cannarinin dərdinnən Fistiğin dediyini verirmiş.
Bah, atonnan, ə, bu Fıstıx nə köpəyoğlu adammış... I KƏNDLI - Hər halda Fıstıx o itdərdən insaflıymış, iki paçkıya düzəlmiyən işi bir paçkıya yoluna qoyurmuş.
Ə, kefdi bu Fıstıx. Sentyabr qabağı məktəbə gedən oğluna ayaqqabı almaxdan ötrü “Uşax aləmi” dükanına girib soruşur: “Sizdə qırx iki razmer uşax ayaqqabısı varmı?”
Quq-qu... Meşəli radiosu verilişlərini davam etdirir. Redaksiyamıza bir afişa təqdim edilib. Onu olduğu kimi sizə oxuyuruq. (Qadın səsi.) Yaxın günlərdə. Yay səhnəsində. Şou konsert. Kəndimzin ulduzu Huraman xanımın iştirakıynan. Çalırlar: mis qazançalarda dam-dam Həsənin balaca gedəsi, tütəkdə çoban Mürsəl, sinte- zatorda – kəndimizin rayon toylarında çalan talantlı manısı Maqsud Şirvanşah. Zor konsert olacaq. Repertuarda: türk mahnıları – “Davay, söylə,” pozulub yazılıb “Haydı söylə”, “Haydı, haydı mələyim”, “Bəbəyim –köbəyim”, “Lələk Fatma” və ilaxır. Biletin qiyməti – balacalar üçün bir yumurta, böyüklər üçün iki yumurta. Başdıyır mallar naxırdan gələndən sonura.
Eşşək anqırır.
TAYQULAQ USUF - Qıllının eşşəyi hələ indidən başdıyəb ki, qanzertə. Haydı söylə, səni nə təəər söydüyümü.
(Narahatcasına.) Adə, bu it qızının əlindən bir təhər qaçıb canımı qurtarmışam, gəlib burda da məni rahat qoymayacax ee... (Ayağa qalxır, bilmir nə etsin.) Fatmanisənin səsi yaxınlaşır. Bax, məni görüb-eləməmüsüz ha! (Butılkasını, stəkanını götürüb stolun altına girir.) FATMANISƏ - (Əlində dəyənək gəlir. Elə bil ağzından od püskürür.) Ay pyaniskə köpəyoğlu, eşşey, donuz oğlu, ayı oğlu, öyün pullarını oğrurruyub hara qaçmısan? Səni görüm gorbagor olasan, səni doğub gedən dərin getsin! Meyitin gəlsin! Uşağa bir cüt qaloş almır, əlinə keçəni sidik zəhrimara verib içir.
Harda gizlənmisən? Kişisən, çıx üzə. Onsuz da səni tapıb bu salbeyi başıva çırpacam. Çıx deyirəm sənə! (İçəri girib
su alıb durmusuz? Guya ki, siz görmədiiz o köpəyoğlunu? I KƏNDLI - Ay Qan... (Tez sözünü dəyişir.) Fatmanisə xanım, biz hindilər gəlmişik, görüb-eləməmişik...
stolun üstən alça da götürür. FATMANISƏ - (Alikə yaxınlaşır.) Adə, harda gizlətmisən o alçağı? Sənnən döləm? Niyə dinmirsən?
33
Sənsən onu yolundan çıxardan. Əlinə keçəni gətirib sənə verir diyə belə qahmarlıx iliyirsən? Eyibi yox... Mənə də Fatmanisə deyərlər. İndi gör mən neyniyəcəm? (Gəlib
şüşə də mənə gətir, a şəngülüm! Bu gündən mən də başdıyacam içməyə, acıxnan. Hə, nə durub baxırsan? Gətirsənə! Pul istəyirsənsə, ala! (Bir neçə minlik atır.) O dağıda bilir, mən dağıda bilmirəm öyün pulunu?
sənin başına nə oyun gətirəcəm? Mənə də Fatmanisə deyərlər...
Ay Fatmanisə xanım, bir sakitləşin, əstəğfrullah diyin. Arvad xeylağısız, “Ağdam” içmək yaraşarmı sizə?
Hə... bir söylüyün görək, təzə nə fal açmısız? Dünyanın işdəri necə görünür? Irəlidə bizi nə gözdüyür?
Nə gözdüyəsidi? Arvadlar da alkaşlıx edəcək.
Aç də! Mən nə bilirəm o zəhrimarı necə açırlar? Alik butılkanı açır. Usuf birdən stolun altından çıxıb arvadın qabağındakı butılkanı götürüb qaçır. Ay səni it oğlu! Paçamın arasında gizlənibmiş. Dayan adə! Dayan, diyirəm sənə! Sən ölmüyəsən, hara qaçsan da əlimdən qurtaran dölüsən! Donuz oğlu, qaban oğlu, piyaniskə köpəyoğlu, eşşəy oğlu, çaqqal oğlu, porsux oğlu, ayı oğlu... (Söyə-söyə dalınca qaçıb gedir.) Gülüşürlər. Eşşək yenə anqırır. 34
I KƏNDLI - Arvad məhv etdi bu yazığı. Tayı-bərabəri olmayan usta idi.
Arvad vərdiş olmuşdu Usufun qazanıb gətirənnərinə. Daa usta işdədən var ki? Lobya-xiyar satmaxnan külfət saxlamax olar? Qancıx da ki, ağızdan heyvərə.
Gününü qara iliyib Usufun. O da harda görmüşdü ki, arvad ona söz desin. Dərdinnən içir də...
II KƏNDLI - Hə, gedək daha yavaş-yavaş... (Ayağa qalxır.) Bizi bağışdıyın, bir yer var, ora dəyməliyik.
İşinizdə olun. Biz də bir beş-on dəqqə oturax, hər halda mirzə Müxbir hindilər gəlib çıxar bura.
Kəndin xəbər agenti, hə? V KƏNDLI - Hə də, gəlsin, söyləsin görək kənddə təzə nə var, nə yox. Soora da çıxıb gedək işimizə-gücümüzə.
Göygöz Veysəl qoltuğunda qalın bir qovluq gəlir. Salamlaşıb aralıdakı stolun arxasında oturur. Nə fikirləşirsə durub kəndlilərə yaxınlaşır, onlarla oturur. GÖYGÖZ VEYSƏL - Çay niyə içmirsiniz? V KƏNDLI - İndicə içmişik. GÖYGÖZ VEYSƏL - Genə için. Çay nədi, say nədi. (Çağırır.) Adə, Alik, bir yekə çaynik! (Kəndlilərə.) Bu səs-küy nəydi hindilər burda? VI KƏNDLI - Heç əşşi... Qancıq Fatmanisəydi, yenə ərinə segah oxuyurdu.
Tayqulaq da yəqin ki, düppədüz imiş. Əlimə keçmir də heylə vaxtı, aparıb bir on beş sutka yatdırım ki, ağlı gəlsin başına. VI KƏNDLI - Özünüzü pis kişi niyə iliyirsüz? Onsuz da o düzələn əyri dölü.
Neyniyək? Vəzifəmizdi də. Gedib rəisin qulağına çatsa ki, mən belə şeylərə göz yumuram, bilirsiz
neyniyəllər? Yağlı bir töhmət yapışdırarlar boynumun dalına. Elə bilirsiz, asandı işləmək? Gərək elə iliyəsən ki, nə şiş yana, nə kabab. Həm onnarın yanında hörmət qazanmalıyam, həm də camaatın. Amma mümkün olmur. Birinə göz yumanda , o biri çıxır əldən. VI KƏNDLI - (Veysələ xoş gəlsin deyə.) Hə, elədi vallah. Çətin işdi hindi məsul vəzifədə işdəmək.
Çətin yox e, lap it zülmüdü. Böyüklər yüz şey tapşırır. Düzüb-qoşmadın – qanın getdi daha. Hindi mənnən elə bir şey istiyiblər ki, lap başımı itirmişəm. V KƏNDLI - Nədi ki elə? GÖYGÖZ VEYSƏL - (Pıçıltı ilə.) A kişilər, bir kilo anaşa istiyiblər. Bir nəşəxor gəlib rayona, rəisin dostudu, mənə də diyiblər ki, hardan varsa tap gətir. Hardan tapım? Onun nə təhər şey olduğunu bilən kopoyoğludu. Birdən-ikidən görmüşəm ki? Siz biləni, kənddə əkib-iliyən yoxdu ha? Qorxmuyun e. Pulunu vericəm. Adı da gizli qalacax. Neyniyim da... Yuxarının tapşırığından çıxa bilərəmmi?
Hə, heylə bir adam varsa, diyin mənə. Onsuz da kməsə satmalıdı da. Qoy mənə satsın. Hürküsüz-qorxusuz. Inanın ki, böyük köməy iləmiş olar. Sizə də bir cib xərcliyi verərəm. Neyniyim, cərimədi də, çəkməliyəm.
Nəçənnik, vallah, ağlım kəsmir bizim kəntdə belə işnən məşğul olan tapılsın. Genə də qonşu kəntdən bir soraqlaşın. GÖYGÖZ VEYSƏL - A kişi, elə bilirsən, soruşmaq olur. Bu elə bir şeydi ki... Özü də sistem işçisinə kim boyun olar? Daha hardan bilsinlər ki, mən nə dərddəyəm... Eh, adamı göndərirlər düzəlmiyən işə, sonra da adını qoyurlar yarıtmaz. Hindi mən neynim görəsən? Hara gedim, kimə ağız açım?
Çay niyə işmədüz, nəçənnik? GÖYGÖZ VEYSƏL - Siz için. Mən gedim görək başıma bir çarə qıla bilərəmmi? Alik, çaynik mənim hesabımadı ha. (Gedir.)
Sabahınız xeyir, nəçənnik. 36
GÖYGÖZ VEYSƏL - Sabahın xeyir. Hə, necədi, dəyib-dolaşan yoxdu ki? QARPIZ SATAN ARVAD - Yox, əşşi, yaxşı camaatdı. Qonağa hörmət iliyirlər.
Bir şey olsa, mənə xəbər ver, cannarını alaram.
(Yekə bir qarpız verir.) Uşaxlara pay apar.
neynir?
QARPIZ SATAN ARVAD – Götürün, götürün. Qarpızdı da, yesinlər.
Çox sağ ol, payın çox olsun. (Götürür.) Hindi ki, verirsən, bir balacasını da ver. Bizim bir dəcəlimiz var, gərək həmişə özünə ayrı qarpız kəssin. QARPIZ SATAN ARVAD - Qurban dölümü? Özünüz seçin, hansını istiyirsiz götürün.
Sonra qovluğu da ağzında tutub gedir. Kəndlilər onun ardınca baxıb gülüşürlər. Motosklet səsi eşidilir. Bir kişi aralıdan “Mis alıram, alminum alıram! Mis alıram! Kimdə varsa gətirsin. Yaxşı pul vericəm!” deyərək haraylaya-haraylaya keçib gedir. ON BEŞİNCİ FRAQMENT VI KƏNDLI – Tülkü köpəyoğlu, özünü çoxbilmiş hesab iliyir, bu birisini qanmaz. Fikir verdinmi, bizdən söz qopartmaq istiyirdi ha. Yəqin qulağına nəsə üfürüblər. V KƏNDLI - Yox, əşşi... Onun azarı nədi, bilmirsən? Molla Pirvəlinin həyətindən oğurlanmış ağacları axtarır it oğlu.
Nə ağaclardı elə? V KƏNDLI - Xəbərin yoxdu guya? Fil qulağında yatmısan, nədi? Uşaxlar gimgəyə yığışanda “İy gəlir... nəsə bir cür iy gəlir...” diyə nəyə söz atırdılar? Düz iyirmi dənə şitil əkibmiş. Fikirləşib ki, heç kimin ağlına gəlməz kəndin mollası belə bir iş tutar diyə. Həyəti də yolun qırağındadı e. Bunu kimdən
gizlətmək olardı? VI KƏNDLI - Sağ ol səni, keşiş köpəyoğlu. V KƏNDLI - Keçən gecə dələduzlar cürləşib iyirmisini də kəsib aparıb. Molla o qədər özünü çaşdırıb ki, “Həyətimə oğru girib!” diyə hay-haray qopardıb, Göygözü dartıb gətirib hadisə yerinə. Göygöz it kimi burun çəkə-çəkə ətrafa göz gəzdirib soruşub: “A molla, nəyini aparıblar?”
Yalnız bu zaman neynədiyini annıyan şeyx özünü itirmədən diyib: “Hələ xəbərim yoxdu...” Anaşa ağaclarını yerində görməyən Veysəl az qala ağlamsınaraq sual edir: “Bunnar nədi belə ay molla?” Pirvəli tutulur, çaşıb qalır, kəsilmiş köklərə baxıb tez cavab verir: “Ee, bunnar keçən ildən qalmadı...” Uçastkovı başnş bulayıb, “Yaxşı, çox dilə-dişə salma” diyib molladan aralanır, başdıyır oğruları axtarmağa. Daha doğrusu, oğurranmış malı axtarmağa. Ona görə də hindi, görmürsən, bir yerdə dayana bilmir. Isti-isti malın izinə düşmək istəyir. VI KƏNDLI - Vay səni, eşşək oğlu. Özü də hələ diyir ki, onun nə cür şey olduğunu bilən kopoyoğludur.
Düm yalandı. Mollanın həyətində əkilmiş ağaclardan hamıdan qabax bəlkə də onun xəbəri vardı. Ağaclar yoxa çıxanda diyibmiş ki, tələsiblər it uşaxları, kal-kal yığıblar, üçcə gün də gözləsələrdi əla olardı. Üç gündən sonra şöbədən də bir adam gətirib özü götürəcəkmiş zəhrimarı. Bir nəfər də gözaltı iliyibmiş məhsulu, iki gündən sonra o yığacaqmış. Molla Pirvəli də yana-yana diyirmiş ki, zalım uşaxları bircə gün də möhlət versələrdi, yığacaqdım da özüm. VI KƏNDLI – Kəndin müqəddəs atası belə işlərlə məşğul olanda, başqalarından daa nə umursan?
Yazıx neynəsin ee? Deyirmiş ki, bu il də həccə gedə bilmədim, tövləm də yarımşıq qaldı eləcə.
Sağ ol səni, hacı şeyx...
(Musiqi səslənir. Qadın səsi.) Quq-quu... Dünən gecə kolxozun təftişı xəstə Qasımın körpə balalı inəyi yonca yeyərək köpmüş və gəbərmişdir. Xəstə Qasımın
dərdinə şərik oluruq və məsləhət bilirik ki, artıqnəfislik edərək gecələr mallarını açıb başqalarının bağlarına salmasınlar daha. Vallah, səsini kəsmədən anasını haraylayan o yetim dananın ahı tutar adamı. (Musiqi davam edir.) V KƏNDLI - Ə, bu xəstə Qasım heç kəndə qoyulası kopoyoğlu döyülmüş e... Onun xəstə canında nələr varmış?
Genə neyniyib? V KƏNDLI - Canına dərd. Keçən il, elə bu vaxtlar olardı da, hə, Həsənqulu kişi nəvəsi cinni Rəcəbdən ötrü onun qızına elçi gedibmiş. Qız da bir qız olsa dərd yarıdı e, tay-tüşləri çoxdan ərdədi, oğul-qız yiyəsidi, bu hələ büzüşə-büzüşə evdə oturub. Arvad razılaşıbmış. Xəstə iki ayağını bir başmağa diriyib durub, olmaz ki olmaz.
Bəhanə nə gətirib? V KƏNDLI - Nə gətirəsidi? Bəyənmiyib Həsənqulu kişini, nəvəsini. “Su axar, çuxurunu tapar” diyib. Guya özü böyük zibilmiş. Cinni Rəcəb bunnan bir az da cinnənib, toya bəslədikləri cöngəni kəsir, satır, pulunu da cibinə qoyub düz gedir Tümenə, orda işdiyən əmisi uşaxlarının yanına. Hindi bir həftədi Cinni qayıdıb gəlib, “Cip”di, nədi, o lap bahalı maşınlardan da birini gətirib sürür belədən-eləyə, elədən- beləyə.
Bunu görən Qasım özünü salıb Həsənqulu kişinin yanına ki, əşşi, bir qələtdi, iləmişəm, p.yimişəm, lap heylə belə də diyib ha, bəs gəlin qızıbuzu aparın, Allah mübarək iləsin. Lakin məlum olub ki, bu bir il ərzində xəstə Qasımın bəyənmədiyi Həsənqulu kişinin nəvəsi cinni Rəcəb orda neyniyib, neynəmiyib – nəinki özünə xarici maşın alıb, hətta bir xarici arvad da alıb, ingilisdi, nemesdi qızıdı diyirlər, qəşəng bir metis oğul atası da olub, hindi də istiyir ki, kəntdə babat bir ev alıb arvad-uşağını da gətirsin bura. Xəstə Qasım da suyu süzülə-süzülə qayıdıb boxçaya qoyduğu qızının yanına və o yıxılandı, xəstəliyi bir az da çoxalıb, diyirlər.
ON YEDDİNCİ FRAQMENT Orta yaşlarında olan mirzə Müxbir gözündə qara eynək, başında köhnə 39
oturanlara göstərsə də dayanmadan keçib getmək istəyir. Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|