“Металл қуйиш усуллари” мавзусини

Elektr pechlarida po’lat suyuqlantirish. Hozirgi vaqtda metallurgiya va 
mashinasozlik korxonalarida elektr energiyasining nisbatan arzonligi va yuqori 
harorat (2000 
0
S) hosil qilish mumkinligi tufayli elektr–yoy pechlarida po‟lat 
ishlab chiqarish rivojlanmoqda.
Bu maqsadda uch elektrodli elektr–yoy va induksion elektr pechlaridan 
foydalaniladi. Elektr–yoy pechlari ko‟proq qo‟llaniladi (8-rasm).

---

27 
Bunday pechlar, asosan, silindr shaklidagi po‟lat qobiq va sferik yoki 
tekis tubdan iborat. Pechning ichki devori o‟tga chidamli g‟ishtlardan 
tayyorlanadi. Asosiy pechlarning tubi magnezitli g‟ishtlardan tayyorlanib, ustiga 
150...200 mm qalinlikda magnezitli yoki dolomitli qatlam qoplanadi. Bunday 
pechlarning sig‟imi 400 t gacha bo‟ladi. Elektrodlarning diametrlari 200...600 
mm, uzunligi esa 3000 mm qilib tayyorlanadi. Elektrodlar ko‟mir yoki grafitdan 
yasaladi. 
8-rasm. 30 tonnalik elektr – yoy pechining tuzilishi: 1-pasaytiruvchi 
transformator;
2-kabel; 3-pechni og‟dirish mexanizmi; 4-elektrodlarni mahkamlash va siljitish 
mexanizmi; 5-elektrodlar; 6-pechning gumbazi; 7-po‟lat chiqarish novi; 8-
pechning tubi; 9-pechning po‟lat qobig‟i; 10-tirgak segmentlar; 11-poydevorning 
yo‟naltiruvchisi; 12-poydevor. 
Elektr pechlar suyuq po‟latni quyib olish uchun 40...45
0
burchakka og‟ishini 
ta„minlaydigan 
maxsus 
mexanizmlar 
bilan 
jihozlangandir. 
Pech 
transformatorlarining quvvati pechning sig‟imiga va o‟lchamiga bog‟liq bo‟ladi.

---

28 
Masalan, 10 tonnalik pech uchun quvvati 3500 kVt, 250 tonnalik pech uchun 6000 
kVt bo‟lgan transformatorlardan foydalaniladi.
Pechlarga xom ashyo maxsus mashinalar yordamida yuklanadi. Bunday yuklovchi 
mashina 35 tonnalik pechni bir soatga yaqin vaqtda yuklaydi. So‟ngra pechga 
elektrodlar tushiriladi, tok o‟lanadi va po‟lat suyuqlantirish boshlanadi. Oksidlanish 
jarayoni davrida shixta suyuqlanadi, uning tarkibidagi kremniy, marganes, uglerod 
va ba„zi legirlovchi elementlar kuyib ketadi. Oksidlanish jarayoni konvertorlar va 
marten pechlaridagi jarayonlardek bo‟ladi. 1 tonna uglerodli po‟lat eritib olish uchun 
500...700 kVt – soat, legirlangan po‟lat uchun 1000 kVt – soat elektr energiyasi sarf 
qilinadi. Po‟lat eritish jarayoni 6...8 soat davom etadi. Elektr pechlarida, asosan 
yuqori sifatli po‟lat suyuqlantirib olinadi.
Elektrik pechlarnung foydali sig‟imi 250 kg dan 30 t gacha bo‟ladi. Bu 
pechlarda sutkasiga 3 – 6 martagacha po‟lat suyuqlantirilib, 1 t po‟lat olish uchun 
700 – 1000 kVt

soat energiya sarflanadi.