“Металл қуйиш усуллари” мавзусини

Elektr pechlarida po’lat suyuqlantirish. Hozirgi vaqtda metallurgiya va 

mashinasozlik  korxonalarida  elektr  energiyasining  nisbatan  arzonligi  va  yuqori 

harorat  (2000 

0

S)  hosil  qilish  mumkinligi  tufayli  elektr–yoy  pechlarida  po‟lat 

ishlab chiqarish rivojlanmoqda.  

Bu  maqsadda  uch  elektrodli  elektr–yoy  va  induksion  elektr  pechlaridan 

foydalaniladi.  Elektr–yoy pechlari ko‟proq qo‟llaniladi (8-rasm).  

---

 

27 

Bunday  pechlar,  asosan,  silindr  shaklidagi  po‟lat  qobiq  va  sferik  yoki 

tekis  tubdan  iborat.  Pechning  ichki  devori  o‟tga  chidamli  g‟ishtlardan 

tayyorlanadi.  Asosiy  pechlarning  tubi  magnezitli g‟ishtlardan tayyorlanib, ustiga 

150...200  mm  qalinlikda  magnezitli  yoki  dolomitli  qatlam  qoplanadi.  Bunday 

pechlarning  sig‟imi  400  t  gacha  bo‟ladi.  Elektrodlarning  diametrlari  200...600 

mm, uzunligi esa 3000 mm qilib tayyorlanadi. Elektrodlar ko‟mir yoki grafitdan 

yasaladi. 

 

 

8-rasm. 30 tonnalik elektr – yoy pechining tuzilishi: 1-pasaytiruvchi 

transformator;  

2-kabel; 3-pechni og‟dirish mexanizmi; 4-elektrodlarni mahkamlash va siljitish 

mexanizmi; 5-elektrodlar; 6-pechning gumbazi; 7-po‟lat chiqarish novi; 8-

pechning tubi; 9-pechning po‟lat qobig‟i; 10-tirgak segmentlar; 11-poydevorning 

yo‟naltiruvchisi; 12-poydevor. 

 

  

Elektr pechlar suyuq po‟latni quyib olish uchun 40...45

0

  burchakka  og‟ishini 

ta„minlaydigan 

maxsus 

mexanizmlar 

bilan 

jihozlangandir. 

Pech 

transformatorlarining  quvvati  pechning  sig‟imiga  va  o‟lchamiga  bog‟liq  bo‟ladi.  

---

 

28 

Masalan, 10 tonnalik pech uchun quvvati 3500 kVt, 250 tonnalik pech uchun 6000 

kVt bo‟lgan transformatorlardan foydalaniladi.  

Pechlarga xom ashyo  maxsus mashinalar yordamida  yuklanadi.  Bunday  yuklovchi 

mashina  35  tonnalik  pechni  bir  soatga  yaqin  vaqtda  yuklaydi.    So‟ngra  pechga 

elektrodlar tushiriladi, tok o‟lanadi va po‟lat suyuqlantirish boshlanadi. Oksidlanish 

jarayoni  davrida  shixta  suyuqlanadi,  uning  tarkibidagi  kremniy,  marganes,  uglerod 

va ba„zi  legirlovchi elementlar kuyib  ketadi.    Oksidlanish  jarayoni konvertorlar va 

marten pechlaridagi jarayonlardek bo‟ladi. 1 tonna uglerodli po‟lat eritib olish uchun 

500...700 kVt – soat, legirlangan po‟lat uchun 1000 kVt – soat elektr energiyasi sarf 

qilinadi.  Po‟lat  eritish  jarayoni  6...8  soat  davom  etadi.  Elektr  pechlarida,  asosan 

yuqori sifatli po‟lat suyuqlantirib olinadi.  

 

Elektrik  pechlarnung  foydali  sig‟imi  250  kg  dan  30  t  gacha  bo‟ladi.  Bu 

pechlarda  sutkasiga  3  –  6  martagacha  po‟lat  suyuqlantirilib,  1  t  po‟lat  olish  uchun 

700 – 1000 kVt



soat energiya sarflanadi.