Методические указания по их выполнению. Учебно-методическим комплексом могут пользоваться студенты специального образования для самостоятельного выполнения межсессионных заданий по курсу «Микробиологии и вирусологии»

MAVZU: KLETCHATKALI BIJG’ISH
Reja:

1. 
   Kletchatkali bijg’ishni qo’zg’atuvchilarining elektiv kulturalarini olish.
   
2. 
   Kletchatkali bijg’ishni qo’zg’atuvchilarining elektiv kulturalarini tadqiqot qilish.
   

Topshiriq va mashg’ulot o’tish tartibi: Kletchatkali bijg’ishni qo’zg’atuvchilarining elektiv kulturalarini olish uchun talabalar brigada usulidan foydalanadilar. Kletchatkali bijg’ishni qo’zg’atuvchilarining morfologiyasini o’rganish uchun har bir talaba preparat tayyorlaydi va bo’yab mikroskopda ko’riladi. Natijalarni daftarlarga chizib boriladi.
Metodik ko’rsatma:
Kletchatkaning bijg’ishi shundan iboratki, kletchatka qandlarga parchalanadi. So’ngra shu qandlar bijg’ishidan moy kislota, sirka kislota, SO_2, N₂ va SN₄ hosil bo’ladi. Baraban tayoqchasiga o’xshaydigan, sporali anaerob harakatchan tayoqchalar shunga sabab bo’ladi. Bu protsess quyidagi sxemaga muvofiq boradi:


Kletchatka gidrolizi

n(C₆H₁₀O₅)+nH₂O=nC₆H₁₂O₆

vodorod hosil qilib metan hosil qilib

bijg’ish

nС₆Н₁₂О₆→ СН₃СН₂СН₂СООН+СН₃СООН+СО₄+Н₂+х кал

Reaktsiya Bact. cellulosae hydroqenicus ishtirokida boradi.

nС₆Н₁₂О₆→ СН₃СН₂СН₂СООН+СН₃СООН+СО₂+СН₄+х кал

Reaktsiya Bact. sellulosae methanicus ishtirokida boradi.

Kletchatkani bijg’itadigan bakteriyalarning elektiv kulturasini olish. Tsellyulozani bijg’itadigan anaerob bakteriyalarning elektiv kulturasini olish uchun kolba tubiga filtr qog’ozni qo’yib, aerob sharoit tug’dirish maqsadida bo’g’zigacha Imshenetskiyning maxsus oziqli muhiti qo’yiladi, kolbaning og’zi rezina probka bilan bekitiladi; bu probkadan gazlar chiqib turishi uchun shisha naycha o’tkazilgan. Kolbaga bir oz tuproq, balchiq yoki go’ng solinadi va termostatga qo’yiladi. 1-3 haftadan keyin qog’oz shilimshiq bilan qoplanib, parchalanib ketadi, ya’ni tuproqning kletchatkani bijg’itadigan anaerob bakteriyalari qog’ozni eritib yuboradi. Muhitning elektiv ekanligi shundan iboratki, unda anaerob sharoit bor, unda kletchatka birdan bir karbonat angidrid manbai hisoblanadi.
Kletchatka suvda erimaydi va faqat tsellyuloza bakteriyalari ta’sir etgandagina parchalanadi.
Kletchatkani bijg’itadigan bakteriyalarning elektiv kulturasining tekshirish. Preparat tayyorlash uchun kolba tubidan pipetka bilan suyuqlik olinadi yoki kletchatkadan bir parcha olib, oynaning ustida eziladi, shundan keyin preparat oddiy usul bilan fiksatsiya qilib bo’yaladi. Shunday preparatda kletchatkani bijg’ituvchi bakteriyalar baraban tayoqchasiga o’xshab ko’rinadi.