Методические указания по их выполнению. Учебно-методическим комплексом могут пользоваться студенты специального образования для самостоятельного выполнения межсессионных заданий по курсу «Микробиологии и вирусологии»

MAVZU: PEKTINLI BIJG’ISh
Reja:

1. 
   Pektin bijg’ituvchilar bilan tanishish.
   
2. 
   Pektin parchalovchi bakteriyalarning elektiv kulturalarini olish.
   
3. 
   Pektin parchalovchi bakteriyalarning elektiv kulturalarini tadqiqot qilish.
   
4. 
   Pektin bijg’ituvchi mikroblarni mikroskopda ko’rish.
   

Topshiriq va mashg’ulot o’tish tartibi: Pektin parchalovchi bakteriyalarning elektiv kulturalarini olish uchun talabalar brigada usulidan foydalanadilar. Pektinli bijg’ish qo’zg’atuvchilarining morfologiyasini o’rganish uchun har bir talaba preparat tayyorlaydi va bo’yab mikroskopda ko’riladi. Natijalarni daftarlarga yozib boriladi.
Metodik ko’rsatma:
Pektinli bijg’ish – o’simlik hujayralarini bir-biriga yopishtiradigan modda (pektin)ning gidrolizlanib qand va boshqa moddalarni hosil qilishi, so’ngra shu qandning bijg’ib, moy kislota CO₂ va H₂ ga parchalanishdan iborat. Bu protsess quyidagi sxemaga muvofiq boradi.


PEKTIN KISLOTA GIDROLIZI

С₄₆Н₆₈О₄₀=1ОН₂О+4СНО(СНОН)₄СООН+С₆Н₁₂О₆+
pektin (galakturon (галактоза)
kislota kislota)
С₅Н₁₀О₅+С₅Н₁₀О₅+2СН₃СООН =2СН₃ОН
(arabinoza) (ksiloza) (sirka kislota) metil spirt




qandlarning moy kislota hosil qilib bijg’ishi

С₅Н₁₀О₅ = (ksiloza) СН₃СН₂СН₂СООН+
(moy kislota)
+СО₂+Н₂О+х кал



С₆Н₁₂О₆ = СН₃СН₂СН₂СООН+
(galaktoza) (moy kislota)
+2СО₂+2Н₂+х кал

Pektinli bijg’ish tabiatda uchrab turadi va zig’ir, kanop, jut kabi o’simliklarni ivitish uchun shu jarayondan foydalaniladi. Pektinni parchalaydigan bakteriyalarning elektiv kulturasini olish uchun zig’ir poyalari kichik bog’ qilib suvli probirkaga solinadi, unda anaerob sharoit tug’dirish uchun ustiga ko’proq suv quyiladi. Shundan keyin probirkalar termostatda 25-30^o temperaturada 5-6 kun saqlanadi. Zig’ir poyalarining sirtida pektinni parchalaydigan bakteriyalar bor, ular suvda ko’payib, poya hujayralarini yopishtiradigan pektinni parchalaydi, ya’ni zig’irni ivitadi.

Pektinni parchalaydigan bakteriyalarning elektiv kulturasini tekshirish. Ivitilayotgan zig’ir parchasidan tayyorlangan preparatda pektinli bijg’ish sababchilari – baraban tayoqchasiga o’xshaydigan yirik tayoqchalar ko’rinadi. Boshqa moy kislota tayoqchalari kabi, ular ham yod ta’sirida ko’k tusga kiradi.
Pektin bijg’ishga sabab bo’ladigan bakteriyalardan asosiylari Clostridium pectinovarum va Clostridium felsineun bo’lib, ular ko’proq uchraydi.
Granulyozani aniqlash uchun ivitilayotgan zig’ir poyadan “ezilgan” tomchi tayyorlab, unga xuddi moy kislota bakteriyalarini aniqlashdagi kabi Lyugol eritmasi qo’shiladi. Bu bakteriyalarni mukammalroq tekshirish uchun quruq mazok tayyorlab, fuksin bilan bo’yaladi. Aerob sharoitda pektin moddasini bakteriyalardan Bacillus mesentericus va zamburug’lardan Mucor stolonifer bijg’itadi. Anaerob sharoitda esa yuqorida nomlari ko’rsatilgan tipik pektin parchalovchi bakteriyalar bijg’itadi. Pektinli bijg’ishni qo’zg’atuvchi bakteriyalar morfologik xususiyatlarga qarab, bir-biridan farq qiladi: Clostridium pectinovorum – kattaligi 10-12 mikron bo’lib, spora hosil qilganda baraban tayoqchasiga o’xshaydi. Tanasida granulyoza uzuq uzuq bo’lib joylashgan. Bu mikrobni S.N.Vinogradskiy 1885 yilda topgan. Clostridium felsineum kattaligi 3 – 6 mikron bo’lib, tayoqcha shaklini eslatadi, sporasi tanasining oxiriga joylashgan bo’lib va uni 1916 yilda Karbone topgan.


Kerakli jihozlar: Mikroskop, buyum va qoplog’ich oynachalar, bakteriologik sirtmoq, skalpel, somon tayyoqchalari, suv hammomi, pintsetlar. Bo’yoqlar. Lyugol eritmasi, katta probirkalar, ip, qaychi.