Metodikasi haqida

PEDAGOG RESPUBLIKA ILMIY JURNALI 
1 – SON / 2022 - YIL / 15 - SENTYABR 
www.bestpublication.org
135 
Yechish. 7 raqami 1-, 2-, 3- oʻrinda (yuzlar, oʻnlar, birlar xonasida) boʻlishi 
mumkin. Agar 7 raqami 1- oʻrinda turgan boʻlsa, 2- va 3- oʻrinlarni qolgan raqamlar 
bilan 9· 9 = 81 usulda toʻldirish mumkin. 
Agar 7 raqami 2- oʻrinda boʻlsa, u holda 1- oʻrinda 0 va 5 raqamlaridan boshqa 
ixtiyoriy raqam turishi mumkin. 1- oʻrinni toʻldirishning 10 - 2 = 8 ta imkoniyati bor. 
Bu holda 3- oʻrinda 7 raqamidan boshqa ixtiyoriy raqam tura oladi; demak, uchunchi 
oʻrini uchun mkoniyatlar soni 8 · 9 = 72 ta. 
Agar 7 raqami 3- oʻrinda tursa, u holda 1- oʻrinni 0 va 5 raqamidan boshqa 8 ta 
raqamdan bir egallashi mumkin, 2- oʻrinni esa 5 dan boshga 9 ta raqamdan bir egallashi 
mumkin. 
Demak, oʻnli yozuvida faqatgina bitta 7 raqami bor uch xonali sonlar jami 81 + 72 
+ 72 = 225 ta boʻlar ekan. 
Javob: 225. 
4-masala. Toshkentdan yoʻlga chiqqan yoʻlovchi Chovka qishlogʻiga necha xil 
usulda kelishi mumkin? 
Yechish. Toshkentdan Qarshiga sayohat qilishning toʻrt yoʻlning har biriga, 
Qarshidan Chovkaga sayohat qilishning mumkin boʻlgan uchta yoʻli toʻgʻri keladi. 
Demak, Toshkentdan Chovkaga sayohat qilishning mumkin boʻlgan turli yoʻllari soni: 
4·3=12 ga teng boʻlar ekan. 
Kombinatorikaning asosiy qoidalaridan biri bu qoʻshish qoidasidir. 
QOʻSHISH QOIDASI 
5-masala. Aylanada olindan 5 ta nuqta harflar bilan belgilangan. Har bir nuqta 
qolgan har bir nuqta bilan tutashtirilsa, nechta kesma hosil bo`ladi. 
Yechish. 
1-usul. Bitta nuqtani qolgan 4 ta nuqta bilan tutashtirsak 4 ta kesma hosil bo’ladi, 
2-nuqta orqali 3 ta kesma o’tkazish mumkin va hokoza natijada 4+3+2+1=10 ta 
kesma hosil bo`ladi 
Javob: 10 ta kesma. 
2-usul. Aylanada olinga 5 ta nuqtaning har biridan 4 tadan kesma o’tkaziladi. 
Bunday kesmalar soni 5•4=20 ta, ammo kesmalar sonini hisoblashda har bir kesma ikki 
marta sanalgan. Demak, biz 20 ni 2 ga bo’lishimiz kerak: 20:2=10.