Mexanik ish deb - kuchning shu kuch ta’sirida ro‘y bergan ko‘chishga skalar ko'paytmasiga teng boigan kattalikka aytiladi, ya’ni:
A= a — kuch F v
burchak — kuch va ko'chish orasidagi burchak
Mexanik ish haqidagi tushunchalar
A= a —
- Kuchning ko’chish yo’nalishdagi proyeksiyasi Agar bolsa, 0 < cos < 1 — kuchning ishi musbat, kuch va ko'chish yo'nalishi mos keladi,
Agar bolsa -1 < cos < 0 — kuchning ishi manfiy, kuch va ko'chish yo'nalishi qarama-qarshi;
Agar bolsa cosa = 0 — kuchning ishi nolga teng, kuch ko'chish
yo'nalishiga tik yo'nalgan.
Ishning birligi. Ishning SI dagi birligi Joul (J) [A]=[F]*[S]= 1N*1m=1Nm=1J
Mexanik ish haqidagi tushunchalar
100 N kuch ta’sirida jism 20 m ga ko‘chirildL Kuch va ко4 chish orasidagi burchak 60° bo’lsa, kuchning bajargan ishini toping (J).
100 N kuch ta’sirida jism 20 m ga ko‘chirildL Kuch va ко4 chish orasidagi burchak 60° bo’lsa, kuchning bajargan ishini toping (J).
F=100 N
S=20 m
A-?
Aravachani 20 N kuch ta'sirida 5 m masofaga siijitishda bajarilgan ish 50 J ga teng. Kuch va ko‘chish vektorlari orasidagi burchakni toping. A) 0°. B) 30 C) 45c D) 60' E) 90°
F= 20 N ;
S=5 m ;
A= 50 J;
-?
Odam massasi 2 kg boigan jismni 1 metr balandlikka 4 m / s2 tezlanish bilan koiarganida qancha ish (j)bajaradi? g = 10m/s2. A) 24 3)25 C) 26 D)21 E) 28
10. Massasi 4 kg boigan jism 60 N kuch yordamida 5 in balandlikka коlarildi. Kuchning
bajargan ishi necha joulga teng? A) 20 В) 30 С) 120 D) 200 E) 300
Quvvat haqida tushunchalar;;
Agar elementar ish A= ekanligini e’tiborga olsak
Quvvatning SI dagi birligini topish uchun berilgan ta’rifdan foydalanamiz:
.
Bu birlik — watt (W) deyiladi. Quvvatning SI dagi birligi sifatida 1 s da 1 J ish bajaradigan qurilmaning quwati qabul qilingan.
Ishning bajarilish tezligini tavsiflash uchun quwat degan kattalik kiritilgan va N harfi bilan belgilangan. Quwat deb, bajarilgan ishning shu ishni bajarish uchun ketgan vaqtga nisbati bilan o'lclianadigan kattalikka aytiladi:
N
Mavzuga doir masalar:
Mavzuga doir masalar:
1) 4 s da 200 J ish bajaradigan mashinaning quvvatini toping (Vt)
t=4 s N
A=200 J
N
2) Massasi 50 kg bo‘lgan odam zina bo‘ylab 10 m balandlikka 40 s da chiqdi. Odamning quvvati necha vatt
Mexanik energiya deb- mexanik harakatlarning va o‘zaro ta’sirlarning miqdoriy o’lchoviga aytiladi.
Sistemaning holatiga qarab kinetik va potensial energiyalar boladi.
Kinetik energiya
Sistemaning kinetik energiyasi deb- Uning mexanik harakat natijasida oladigan energiyasiga aytiladi.
v tezlik bilan harakatlanayotgan m massali jismning kinetik energiyasi uning massasi va tezligi kvadrati ko'paytmasining ikkiga bo’linganiga teng.
Potensial energiya.
Potensial energiya.
Jismlar sistemasining potensial energiyasi deb- ularning bir-biriga nisbatan joylashuviga va ular orasidagi o'zaro ta’sir kuchlarining xarakteriga bogliq bo'lgan energiyaga aytiladi.
Mexanik energiya
Yerdan h balandlikdagi jismning potensial energiyasi. Yer sirtidan h balandlikka ko'tarilgan m massali jismning potensial energiyasi
Bu yerda g — erkin tushish tezlanishi,
P = mg — og'irlik kuchi
Demak, energiyaning SI dagi birligi Joul (J) bo'ladi.
To‘la mexanik energiya
To‘la mexanik energiya
Sistemaning tola mexanik energiyasi deb- uning kinetik va potensial energiyalarining yiglndisiga aytiladi:
Energiya hech qachon yo‘qolmaydi ham, yo’qdan paydo ham bo’lmaydi. U faqat bir turdan boshqasiga aylanishi mumkin. Yopiq sistemada tola energiya saqlanadi.
Hali tabiatda energiyaning saqlanish qonuni bajarilmagan jarayon ma’lum emas.