Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

10.2. Nomoddiy aktivlarni turkumlash va baholash. 
Buxgalteriya hisobida nomoddiy aktivlarni hisobga olishning vazifalari quyidagilardan 
iborat: 
♦
Nomoddiy aktivlarni boshqa aktivlardan ajratilgan holda guruhlarga bo‘lib, ularni hisobga 
olishni tashkil qilish; 
♦
Nomoddiy aktivlarni joriy hisobda va buxgalteriya balansida tegishli andozalarga hamda 
me’yoriy hujjatlarga asosan to‘g‘ri va o‘z vaqtida baholash; 
♦
Korxonaga mavjud va kamyob tushgan nomoddiy aktivlar bo‘yicha buxgalteriya hisobi 
andozalariga va me’yoriy hujjatlarga asosan amortizatsiya hisoblash;
♦
Mavjud nomoddiy aktivlardan zarur joyda tadbirkorlik va ishbilarmonlik bilan samarali 
foydalanishni tashkil qilish; 
♦
Eskirgan, xo‘jalik uchun oshiqcha bo‘lgan nomoddiy aktivlarni o‘z vaqtida hisobdan 
chiqarishni ta’minlash; 
♦
Hisobdan chiqarilgan nomoddiy aktivlar bo‘yicha moliyaviy natijalarni to‘g‘ri va o‘z vaqtida 
aniqlash. 

---

Buxgalteriya hisobida nomoddiy aktivlarni hisobga olishni soddalashtirish maqsadida 
ularni turkumlab olish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Amaliyotda nomoddiy aktivlarning 
quyidagi turlari mavjud: 
♦
Patentlar
— korxona tomonidan muayyan mahsulotni ishlab chiqarish va sotish uchun 
foydalaniladigan, qonun bilan himoyalangan guvohnoma hisoblanadi. Patent korxona tomonidan 
belgilangan me’yoriy hujjatlar asosida sotib olinadi; 
♦
Nou-xau
— ishlab chiqarish-xo‘jalik faoliyati davomida foyda keltiruvchi yangi 
texnologiyalardir. Uni ta’sischilar kelishuvida aniqlangan qiymat bo‘yicha korxona ustav 
kapitaliga ulush hisobida kiritish mumkin. Nou-xau texnik, tijorat, boshqaruv, moliya kabi 
xarakterdagi texnik bilim va amaliy xarakterdagi boshqa bilimlarni o‘z ichiga oladi; 
♦
Tovar belgilari, savdo markalari va atamalari
— belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tgan 
hamda boshqa firmalar tomonidan ruxsat berilmagan tarzda foydalanishdan qonun bilan muhofaza 
qilingan korxonalar nomi va bu korxonalar mahsulotlarining nomlari;
♦