Microsoft Word 08-ozkul-osman doc

5.4. Eğitim Sorunları 

SSCB döneminde eğitim konusunda problem yaşamayan Azerbaycan, ba-

ğımsızlıktan sonraki süreçte, ekonomik seviyenin düşük olmasının da etkisiy-

le, birtakım sorunlarla karşılaşmaktadır. Bu sorun Dağlık Karabağ’daki mül-

tecilerin göçüyle birlikte daha zor bir safhaya ulaşmıştır. Azerbaycan genelin-

de eğitim durumunu incelemek, Dağlık Karabağ mültecilerin eğitim sorununu 

anlamamızda faydalı olacaktır. Göçmenlerin geri dönme süreleri uzadıkça 

bunlar için yeni sorunlar da ortaya çıkmaktadır. Zira yaklaşık 17 yıldır göç-

men durumunda yaşayan bu insanlar yaşamın doğal süreci içerisinde hem 

bir taraftan ölümler sebebiyle nispî bir azalma söz konusu iken diğer yandan 

yeni doğumlar sayesinde göçmen nüfusuna yeni üyeler de katılmaktadır. 

Göçmen olarak doğan bu çocukların geçinme, barınma gibi diğer sorunları-

nın yanı sıra eğitim sorunları da gündeme gelmektedir. 

Resmi verilere göre Azerbaycan’da okur-yazar oranı %97-98’e ulaşmaktadır. 

Ancak bu yüksek oranı göçmenlerin yaşadığı bölgelerde sürdürebilmek çok 

zordur; yani bunun için mevcut eğitim alt yapısı yetersiz kalmaktadır. Çünkü 

Azerbaycan Türklerine ait olan 616 okul, 234 çocuk yuvası, 12 teknik lise, 5 

lise, 1 üniversite ve 2 fakülte Ermenilerin işgal ettikleri bölgelerde bulunmak-

tadır. Yaklaşık 130.000 öğrenci ve 20.000 yakın öğretmen göçmen duru-

mundadır. Bu gün şehir ve rayonlarda (illerde) yüksek okul, 17 teknik lise, 

48 teknik ortaokul, 850 okul binası ve yatakhanesiyle 100’den çok çocuk 

yuvasına 7500 aile yani 50.000’den fazla göçmen yerleştirilmiştir. Bu da 

ülkenin eğitim sisteminde büyük problemler yaratmaktadır. Çocukların eği-

tim alması için 708 okul tahsis edilir. Bu okullarda 86.000 öğrenci eğitim 

görmekte ve 12.420 kaçkın öğretmen çalışmaktadır. Okul çağına gelmemiş 

çocuklar için de 1900 çocuğun eğitim alabildiği 39 çocuk yuvası açılmış ve 

buralarda çalışmak üzere göçmenler arasından 1200 kişi eğitimci olarak 

görevlendirilmiştir (Yeşilot 2006: 89). 

Çadır şehirlerde kurulan geçici okulların yanı sıra vagonlarda da sağlıksız ve 

yetersiz eğitim yapılmaya çalışılmaktadır. Ayrıca mevcut okullardaki su, elekt-

rik, ısınma ve kanalizasyon sorunları çözülebilmiş değildir. Göçmenlerle yapı-

lan görüşmelerde ailelerin geçinmenin neredeyse imkânsız olduğu bir ortam-

da hayat sürerken çocuklarını okula gönderemedikleri gerçeği ifade edilmiş-

tir. Çocukların okulların başlamasına rağmen %60’tan fazlasının ders araç 

gereçlerinin ve kitaplarının olmadığı tespit edilerek, yapılan yardımların ye-

terli olmadığı görülmektedir. Göçmen gençlerin bir kısmının okudukları oku-

lun harcını vermekte zorlandıkları bilinmektedir. Ayrıca okula gitmesi gereken 

çocukların buldukları işlerde çalışarak ailelerinin geçimlerine yardımcı olma-

ya çalıştıkları gözlenmektedir (Yeşilot 2006: 89-90). 

---

Özkul, Vermez, Dağlık Karabağ Göçmenlerinin Sosyo-Ekonomik Sorunları

 

 

157 

Azerbaycan yetkilileri bu sorunu çözmek için ülkede faaliyet gösteren yakla-

şık 4.600 okuldan 707’sini göçmenlere ayırmıştır. Bu okullarda yaklaşık 100 

bine yakın göçmen çocuğu eğitim ve öğretim görmektedir. Bu okulların bir 

kısmı çadır şehirlerinde bulunmaktadır. Mevcut okul ve bina sıkıntısı bu okul-

larda ikinci ve hatta üçüncü eğitimi zorunlu hale getirmiştir ve öğrencilerin 

%35’i ikinci ve üçüncü eğitimde okumaktadırlar.  

Göçmenlerin eğitim sorunları sadece okul binalarından ibaret değildir. Bu-

nun yanı sıra okul binalarının kanalizasyon, su ve elektrik gibi altyapı yeter-

sizlikleri, dersliklerin ve okul araç-gereçlerinin eksikliği de önemli sorunlar 

arasındadır. Birçok bölgede okul binası eksikliği yüzünden eğitim faaliyetleri 

çadır ve vagon okullarda sürdürülmeye çalışılmaktadır. Diğer yandan büyük 

maddi ve manevi baskılar altında ezilen göçmen çocukları çeşitli sebepler 

yüzünden düzenli olarak okula gidememektedirler. Okul binası sorununun 

ön plana çıkmasındaki en önemli sebeplerden birisi de mevcut okullarda 

göçmenlerin meskûnlaşmasıdır. Toplam 52,900 göçmen okul binalarında 

yaşamaktadırlar. Göçmenler içerisindeki eğitimcilerin ancak 20 bin kadarına 

iş bulunabilmiş geri kalan 5 bin eğitimci ve 2,500 öğretmen işsiz durumdadır 

(Muradov 2003: 62).