Microsoft Word choliqushi ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
9
g‘avg‘omdan boshi tinchishga ulgurmay, buvim mening shovqin-suronim bilan uyg‘onar, 
ko‘rpasida to‘lg‘anar, mening qo‘llarimdan ushlab olib: “O‘zi o‘lib, qarigan chog‘imda bu 
maxluqni boshimga balo qilib tashlab ketdi-ya?” deydigan bo‘lsa, buvim albatta meni de-
gan, uni kelgan yeriga qaytarib yuborgan bo‘lardi. 
Albatta, kasalmand bir kampirning kechasi horg‘inligi bosilmasdan uyg‘onishi jabr. Le-
kin shunisi ham borki, kechasi bilan tinib-tinchigan taqdirda ham yolg‘izlik ruhi bilan 
uyg‘onish, judoliklar alamida azob chekish yanada og‘irroq bo‘ladi.
Xullas, shuncha zahmat yetkazganimga qaramay, buvimning men bilan ovunganiga, 
men bilan baxtiyor bo‘lganiga ishonaman. 
* * * 
Buvimdan judo bo‘lganimizda to‘qqiz yoshlarda edim. Otam ham ittifoqo Istambulda 
edi.
Otam bechorani bu safar Tripolidan Albaniyaga ishga o‘tkazishibdi. Shuning uchun Is-
tambulda atigi bir hafta qolishi mumkin edi. 
Buvimning o‘limi uni mushkul ahvolga solib qo‘ydi. Beva ofitser to‘qqiz yashar qizini 
yetaklab tog‘u toshlar orasida sargardon bo‘lib yurolmas edi. Meni siqilib qoldi deb 
qo‘rqibmi, xolalarimga tashlab ketishga negadir ko‘ngli chopmadi. Nimani o‘ylagan bo‘lsa 
o‘ylagandir, har holda bir kun meni yetaklab borib kemaga o‘tqazdi. Istambulga o‘tdik. 
Ko‘prikda yana aravaga tushib, uchi-keti ko‘rinmagan o‘rlardan oshdik, bozorlardan 
o‘tdik, ke-yin bitta kattakon g‘ishtin bino oldiga kelib to‘xtadik. 
Bu yer umrimning o‘n yilini qamoqda o‘tkazishim kerak bo‘lgan so‘rlar (soeur) makta-
bi edi. Bizni eshik yonidagi pardalari, derazalari yopiq, olaqorong‘i bir xonaga olib kirish-
di. 
Hamma narsa avvaldan gaplashib qo‘yilgan bo‘lsa kerak, bir ozdan keyin qora kiyimli 
bir xotin kirdi-yu, to‘g‘ri mening ustimga kelib engashdi. Boshidagi oq ro‘molining uchla-
rini g‘alati bir qushning qanotlari singari sochlarimga tegizib turib, yaqindan yuzimga ti-
kildi, betlarimni siladi. 
Maktabga qo‘ygan birinchi qadamim yangi bir bema’nilik, yana bir yaramaslik bilan bosh-
langanini eslayman. 
Otam mudira opa bilan gaplashib turganida, men xonani aylanib uni-buni kovlashtira 
boshladim. Bir vazaning rangli rasmlariga barmog‘imni tegizib ko‘rmoqchi bo‘luvdim, u 
tushib chil-chil bo‘ldi.
Otam qilichini sharaqlatib o‘rnidan sapchib turdi, jahl bilan qo‘limdan tortdi. 
Singan vazaning egasi mudira opa esa, aksincha, kulardi. Qo‘llarini silkitib, otamni 
tinchlantirishga harakat qildi. 
* * * 
Maktabda bu vazaga o‘xshash yana qancha narsalarni sindirishim turgan gap. Uydagi 
beboshligim u yerda ham davom etdi. Murabiyalarimiz chindan ham malak kabi sabrli 
xotinlar edi yoki mening yaxshi tomonlarim bor edi. Yo‘qsa, mening dastimdan bu qadar 
ozor chekishlari mumkinmi, qalay? 
Sinfda sira tinmay to‘polon qilar, u yoqdan-bu yoqqa o‘tib yurardim. 
Hamma singari zinadan tushish mening odatim emas edi. Albatta biror burchakka 
biqinib olib, sinfdoshlarimning tushishlarini poylar, keyin panjara yog‘ochiga otga min-
ganday sakrab chiqib olib, o‘zimni pastga qo‘yib yuborardim. Yoki oyoqlarimni juftlashti-
rib zinalardan sakrardim. 
Bog‘da qurigan daraxt bo‘lardi. Payti keldi deguncha o‘shanga tirmashib chiqib olga-
nimni, po‘pisalarga quloq solmay tanaffus oxirigacha shoxdan-shoxga irg‘iganim- ni 
ko‘rgan muallimam: “Bu odam bolasi emas, choliqushi”* , — deb koyigan edi. 

---

Choliqushi (roman). Rashod Nuri Guntekin