Microsoft Word diplom isi n'rmin docx
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.3.Təhsildə İKT ilə bağlı xarici dövlətlərin və Azərbaycan təcrübəsinin
öyrənilməsi, milli siyasət və strategiya , ümumtəhsil məktəblərində vəziyyət Bugün ən müasir informasiya və kommunikasiya texnologiyalarını - İnternet, elektron poçt və qlobal rabitə imkanları olmadan təsəvvür etmək mümkün deyil. İKT cəmiyyətin inkişafına müsbət təsir etmək imkanlarına malik olan mühüm bir vasitədir. Bir çox inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr İKT-nin təhsildə tətbiqi nəticəsində böyük nailiyyətlər əldə etmişlər.Dünya təcrübəsi aydın şəkildə göstərir ki, informasiya və kommunikasiya texnologiyalarından geniş istifadə olunması ölkənin hərtərəfli inkişafına xidmət edir.Buna görə də inkişafı gücləndirmək məqsədilə ölkə potensialından istifadə etmək üçün hər bir ölkənin öz milli İKT strategiyasının işlənib hazırlanması mühüm əhəmiyyət daşıyır. Müasir cəmiyyətin inkişaf səviyyəsi onun informasiya infrastrukturunun inkişaf dərəcəsi ilə təyin olunur. İqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə demək olar ki, insan fəaliyyətinin bütün sahələrini əhatə edən güclü informasiya infrastrukturu sürətlə inkişaf etməkdə davam edir.Bu elmin müxtəlif ölkələr üzrə yayılması ayrı-ayrı zamanlara təsadüf edir. Qərbdə və Yaponiyada təhsilin informasiyalaşdırılması 40 il əvvəl başlamışdır.Son illərdə isə ümummilli proqramlar işlənib hazırlanmış və dövlət bu proqramlara külli miqdarda vəsait ayırmışdır.Hal- hazırda ABŞ-da informasiyalaşdırmaya kapital qoyuluşunun ümumi həcmi hərbiyə
26
xərclənən vəsaitin ümumi həcmindən daha çoxdur. Avropada, ABŞ-da, Yaponiyada və dünyanın bir sıra inkişaf etmiş ölkələrində informasiyalaşdırmanın həlledici rolunu, onun insanların həyat fəaliyyətindəki əhəmiyyətini, elmi texnologiyalardan istifadəsini, milli məhsulun istehsalında verdiyi töhfəni vaxtında qiymətləndirmişdir. Bu ölkələrdə informasiya və kommunikasiya vasitələrinin inkişafı əsasında əmək məhsuldarlığının artıması hiss olunacaq dərəcədə təmin olunmuş, təhsildə, səhiyyədə, ticarətdə, istehsalatda həyat səviyyəsi yeni baxımda formalaşmışdır. Azərbaycan Respublikasında İT-nin təşəkkülü keçən əsrin 2-ci yarısından sonra başlamışdır. Keçən dövr ərzində bu sahə üzrə uğurlu nəticələr əldə olunmaqdadır. Belə ki, hal-hazırda respublikada dövlət səviyyəsində dövlət və özəl qurumlarda informasiya və kommunikasiya texnologiyaları sahəsində bir sıra əhəmiyyətli dövlət proqramları və layihələr həyata keçirilmişdir və keçirilməkdə davam edir. Bu istiqamətdə Rabitə Texnologiya Nazirliyinin gördüyü işlər nəticəsində Azərbaycan informasiya- kommunikasiya texnologiyaları sahəsində sürətlə inkişaf edən ölkələr sırasına daxil olmuşdur. Ölkənin ümumdünya elektron məkanına daha sürətli inteqrasiyası, sosial və iqtisadi fəaliyyətin yeni formalarının (e-hökumət, e-ticarət, e-təhsil, distant təhsil və s.) təşəkkül tapması, informasiya və bilik bazarının yaradılması, iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrinin inkişafı,xidmətlərin keyfiyyətinin yüksəldilməsi istiqamətində mühüm addımlar atılmışdır.MDB ölkələri arasında ilk dəfə Azərbaycanda sabit telefon şə bəkəsi tam elektronlaşdırılmış və ölkənin bütün yaşayış məntəqələri telefonlaşdırılmışdır və respublikanın bütün rayon mərkəzləri magistral fiber-optik telekommunikasiya şə bəkəsinə qoşulmuşdur. 2013-cü
ilin Azərbaycanda “İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları ili” elan edilməsi ölkəmizdə bu sahənin inkişafına yeni təkan vermişdir. Azərbaycan İlk telekommunikasiya peykini məhz bu ildə orbitə çıxarmağa nail olmuşdur. 8 fevral 2013-cü il tarixində Azərbaycanın ilk peyki olan “Azerspace-1” telekommunikasiya peyki orbitə buraxılmışdır.Bu da ölkəmizin müstəqillik dövründə əldə etdiyi ən yüksək texniki nailiyyətlərdəndir. Avropa, Yaxın Şərq, Orta Asiya və Afrika ölkələrinə telekommunikasiya, internet, televiziya-radio yayımı xidmətləri göstərməyə imkan verən peykin artıq kommersiya istismarına başlanılmışdır. 2015-ci ilə qədər rəqəmli yayıma keçidi təmin etmək barədə 27
aparılan işlər yekunlaşmışdır.Bu illər ərzində poçt sahəsində xidmətlərin yüksəldilməsi, infrastrukturun müasirləşdirilməsi, kadr potensialının gücləndirilməsi istiqamətində ardıcıl işlər görülmüşdür. 2005-2010-cu illərdə Dünya Bankının dəstəyi ilə “Maliyyə xidmətlərinin inkişafı” layihəsinin icrası nəticəsində milli poçt operatoru oaln “Azərpoçt” MMC yaradılmışdır.Onun şəbəkə imkanlarından istifadə olunmaqla ə nənəvi xidmətlərlə yanaşı, poçt şöbələri vasitəsilə əhaliyə bank-maliyyə xidmətlərinin göstərilməsi də təmin edilmişdir. Azərbaycan Respublikasında kompyuter və elektron avadanlıqlarının, proqram məhsullarının istehsalı ildən-ilə artmaqla son 5 il ərzində 2 dəfə genişlənmişdir[3, s.6-15]. Bütün Avropa ölkələri İKT-dən müxtəlif sahələrdə, o cümlədən Azərbaycanda da təhsil sahəsində istifadəni nəzərdə tutan milli strategiyalar qəbul etmişlər. 2015-ci il 19 yanvar tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası"nın həyata keçirilməsi ilə bağlı Fəaliyyət Planı"nda təhsil sisteminin bütün pillələrinin yeniləşməsi ilə bağlı mərhələlərlə həyata keçiriləcək tədbirlər sistemi öz əksini tapmışdır. Təbii ki, hazırki şəraitdə təhsilin inkişafı müasir texnologiyasız mümkün deyil. Elə bu səbəbdən də İKT-nin təhsil sahəsinə transfer edilməsi və genişləndirilməsi prioritetə çevrilib. Bu gün dünyanın ə ksər ölkələrinin təhsil sistemində informasiya texnologiyalarının tətbiqi xeyli yeniliklərə yol açsa da, məktəblərin informasiyalaşdırılmasında həlli çətin problemlər də var.Bir çox hallarda bu strategiyaların məqsədi şagirdlərə, eyni zamanda müəllimlərə lazımi İKT bilikləri verməkdir. Digər vacib cəhət məktəblərin müasir texnologiya və infrastrukturla təchiz edilməsidir. Siyasətin və strategiyanın təyin edilməsi mərkəzi səviyyədə baş versə də, bu siyasətin həyata keçirilməsi ilə çoxlu sayda yerli qurumlar və məktəblər məşğul olur. Demək olar ki, bütün ölkələr eləcə də Azərbaycan təhsildə İKT-ni dövlət səviyyəsində maliyyələşdirir. Hazırda respublikamızda bütün mütəxəssislər İKT ilə işləmək və onlardan düzgün istifadə etmək bacarığına çox böyük önəm verirlər. İKT biliyinə yiyələnməyin ən yaxşı yolu isə elə orta məktəbdən başlayır. Ümumilikdə təhsil sisteminin İKT əsasında təkmilləşdirilməsi informasiya cəmiyyətinin əsas məqsədlərindəndir.Dünya təcrübəsi
28
göstərir ki, İKT-dən istifadə etməklə qurulan yeni təhsil modeli məktəbin pedaqoji heyəti qarşısında da yeni tələblər və vəzifələr qoyur. Müəllimlərin tək öz seçdikləri sahə üzrə olan biliklər, pedaqogika və psixologiya sahəsində deyil, həm də informasiya sahəsində yenidən təlim almaları lazım gəlir. Artıq yeni nəslin müəllimlərindən öyrətdikləri fənnin strukturuna uyğun, uşaqların fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə alan və onlarda mütəmadi inkişafa xidmət edən texnologiyaları seçib tədris zamanı tətbiq etmələri tələb olunur. Tədris prosesində yeni texnologiyalardan istifadə edən müəllimlər, İKT vasitələrinin öz imkanları ilə təhsil prosesini xeyli sadələşdirdiyini, onu dinamik və sürətli etdiyini qeyd edirlər. Tədris sisteminə kompyuterin də əlavə edilməsi tədris prosesini daha yaxşı təşkil etməyə, şagirdlərin dərslərə qarşı olan marağını daha da artırmağa imkan verir. Çünki kompüterlərlə aparılan dərslər şagirdlər üçün daha maraqlı və yaddaqalan olur. Multimedia vasitələri, avtomatlaşdırılmış təlim sistemləri, kompyuter tədris proqramları, animasiyalı tədris vasitələri, interaktiv lövhələrdən istifadə şagirdlərin təfəkkürünə müsbət təsir göstərir və nəticə etibarilə onların göstərdikləri nəticələrin keyfiyyətini artırır. Tədrisdə interaktiv lövhələrdən istifadə dərsin əsas prinsiplərindən birini olan ə yaniliyi təmin edir. Elektron lövhənin ekranına promethean adlanan xüsusi qələmlə va ya barmaqla toxunmaqla onun üzərində kompyuterdə mümkün olan bütün ə məliyyatları yerinə yetirmək mümkündür. "Ağıllı" lövhə, həmçinin kompyuterə qoşulan mikroskop, skaner, pəqəmli fotoaparat, videokamera kimi qurğular vasitəsilə alınan təsvirləri də proyektorla qəbul edə bilir.Bu da məktəblərdə virtual laboratoriyaların təşkilində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Şagirdlər elektron lövhə vasitəsilə istənilən riyazi,kimyəvi,fiziki,coğrafi proseslərin izahını və video görüntülərini, müxtəlif cihazların, qurğuların, texniki vasitələrin işləmə prinsiplərini ekranda izləyə bilərlər. Bu isə şagirdlərin biliklərini, praktiki bacarıq və təcrübələrini artırmaqla tədris prosesini xeyli canlandırır.Şagirdlərdə yaradıcı yanaşma, düşünmə, fəaliyyət, tədris materialını dərindən dərk etmə qabiliyyətini artırır. "Ağıllı" lövhənin digər bir üstün cəhəti isə ondan ibarətdir ki, üzərində aparılan bütün ə məliyyatları, dərsin gedişini, hazırlanmış modelləri kompyuterin daimi yaddaşında 29
saxlamaq və dəfələrlə istifadə etmək imkanı verir və bu cür imkanlar müxtəlif səbəbdən dərsləri buraxan və ya dərsdən geri qalan şagirdlər üçün xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Bununla şagird iştirak edə bilmədiyi dərsin elektron variantını əldə edə və ya dərslərdən geri qalanlar həmin materialı qavrayana kimi təkrar-təkrar izləyə bilərlər. Tədrisdə İKT-nin imkanlarından istifadə etməklə interaktiv rejimdə keçilən dərsləri ş agirdyönümlü təşkil etmək asanlıqla təmin edilir. Müəllim isə şagirdin yönləndiricisi kimi onu daha aktiv olmağa, müstəqil düşünməyə, təşəbbüskarlığa həvəsləndirən rolunda çıxış edir.İnteraktiv rejimdə keçilən dərslər bütün şagirdlərin, o cümlədən passiv, utancaq, müəyyən fiziki və ya psixoloji qüsuru olan şagirdlərin də dərsə qoşulmasına şərait yaradır. Bunlardan əlavə, müəllimlər İKT-nin köməyi ilə dərs prosesində müxtəlif səviyyəli şagirdlərə fərqli yanaşma və öyrətmə sistemini tətbiq etməklə qavrama qabiliyyətlərinə uyğun müxtəlif tapşırıqlar verilə bilər. Müxtəlif fənlər üzrə məsələlərin, tədqiqat tipli çalışmaların həllində kompyuterdə optimal iş rejimi qurmaqla şagirdləri qruplaşdırmaq xüsusi effekt verir. Kompyuter qarşısında təhsil alan şagirdin öz sürət rejimində işləməsi yaxşı nəticə verir, onun özünə inamı artır, bu isə təlimi daha da səmərəli edir. Müəllimin verdiyi sualı kompyuter vasitəsilə cavablandırmaqla şagirdlərin hamısı dərs prosesində aktiv iştirak edir, müəllimlər isə dərs boyu uşaqların aktivliyini qoruyub saxlaya bilirlər.
Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|