Microsoft Word Dissertasiya Gunay Rustamova docx

2.3 Dövlət kreditinin və büdcə kəsrinin istifadə və idarə olunmasının 

səmərəliliyinin artırılması məqsədilə xəzinədarlıq sistemində nəzarət 

sisteminin fəaliyyətinin təhlili 

 

Dövlət Xəzinədarlıq Agentliyinin Nazirlər Kabinetinin 6 noyabr 2000-ci il 

tarixli  qərarına  əsaslanan  funksiyalarından  biri  də  dövlət  büdcəsində  büdcə 

kəsirinin  örtülməsi  üçün  nəzərdə  tutulmuş  maliyyələşmə  mənbələrindən  istifadə 

edilməsi  olub  növbəti  büdcə  ili  üzrə  dövlət  büdcəsi  haqqında  qanunla  müəyyən 

edilən  dövlət  büdcəsi  kəsirinin  məbləğinin  maliyyələşməsində  dövlət  borcu, 

kredit  və  digər  mənbələr  hesabına  həyata  keçirilməsinə  nəzarəti  həyata 

keçirməkdir. 

Büdcə  siyasətinin  təmin  olunması  məqsədi  ilə  hər  büdcə  ilində  gəlirlər, 

xərclər və büdcə kəsri üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsi proqnozları hazırlanır. 

Büdcə kəsiri üzrə: 

  Iqtisadi  sabitliyi  qorumaq  məqsədilə  dövlət  büdcəsi  kəsrinin  ÜDM-yə  nisbətən 

tədricən azaldılmasına nail olmaq; 

  Büdcə kəsrini inflyasiya yaratmayan mənbələr hesabına maliyyələşdirmək; 

  Kəsrin  maliyyələşdirmə  mənbələrini  təkmilləşdirmək  məqsədilə  investisiya  və 

daxilolmaların maksimum artırılmasına yönəldilən aktiv özəlləşdirmə proqramını 

həyata keçirmək; 

  Dövlətin qısamüddətli istiqraz vərəqələri bazarını daha da inkişaf etdirmək, dövlət 

qiymətli kağızlar bazarında investorların iştirakını genişləndirməklə bu kağızlara 

olan tələbatı artırmaq və faiz dərəcələrinin aşağı salınamsına nail olmaq; 

  Dövlət qiymətli kağızlarının təkrar bazarını yaratmaq; 

  Əhalidə olan sərbəst pul vəsaitlərinin dövriyyəyə daha səmərəli cəlb edilməsini və 

dövlətin  qiymətli  kağızlar  bazarında  iştirakının  artırılmasını  təmin  etmək  üçün 

dövlət daxili uduşlu istiqraz vərəqələrinin buraxılmasını genişləndirmək. 

Ölkənin  ortamüddətli  iqtisadi  və  sosial  inkişaf  proqnozuna  uyğun  olaraq, 

maliyyə siyasətinin həyata keçirilməsi üçün 2015-ci ildə büdcə-vergi siyasəti üzrə 

---

45 

 

dövlət büdcəsi kəsirinin idarə olunan səviyyədə saxlanılmasına nail olunmasının 

reallaşdırılması da nəzərdə tutulur. 

Ölkə  iqtisadiyyatında  mühüm  maliyyə  təminatı  rolunu  oynayan  dövlət 

büdcəsində  risklərin  qarşısının  alınması,  aparılan  iqtisadi  islahatların  nəticəsi 

olaraq  ölkə  iqtisadiyyatında  qeyri-neft  sektorundan  daxilolmaların  artırılması 

istiqmətində tədbirlərin görülməsi 2015-ci ildə qarşıda duran vəzifələrdəndir. 

Dövlət  büdcəsinin  gəlirlərinin  yığım  əmsalının  artırılması,  mülkiyyət  və  yol 

vergilərinin  dərəcələrinin  optimallaşdırılması,  əməkhaqqından  gəlir  vergisinin 

vergi  tutulmayan  məbləğinin  yaşayış  minimumuna  yaxınlaşdırılması,  müxtəlif 

vergi  növləri  üzrə  vergi  bazasının  genişləndirilməsi  və  vergidən  yayınmaların 

qarşısının alınması istiqamətində işlər növbəti illərdə də davam etdiriləcəkdir. 

2015-ci  ildə  dövlət  büdcəsinin  gəlirləri  ümumi  daxili  məhsulun  32,5  faizi 

həcmində  olmaqla,  nominal  ifadədə  19  438,0  mln.  manat,  dövlət  büdcəsinin 

xərcləri  isə  ümumi  daxili  məhsulun  35,3  faizini  təşkil  etməklə  21  100,0  mln. 

manat həcmində proqnozlaşdırılır.