Microsoft Word Economic theory lecture 11
- rasm. Xarajatlarning jalb etilish manbaiga ko‘ra turkumlanishi
Yüklə 215,3 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
11.2- rasm. Xarajatlarning jalb etilish manbaiga ko‘ra turkumlanishi. Tashqi xarajatlar korxona tomonidan zarur resurs va xizmatlarni tashqaridan to‘lov asosida jalb etishi natijasida vujudga keladigan xarajatlardir. Bunday xarajatlarga yollanma ishchilar ish haqi, xom-ashyo va materiallar uchun to‘lovlar, kredit uchun foiz to‘lovlari, ijaraga olingan yer uchun renta, transport xizmati va boshqa har xil xizmatlar uchun to‘lovlar kiradi. Tashqi xarajatlar to‘lov hujjatlari bilan rasmiylashtiriladi, shu sababli buxgalteriya xarajatlari deb ham ataladi. Korxonaning o‘ziga tegishli bo‘lgan resurslardan foydalanishi bilan bog‘liq xarajatlar ichki xarajatlar deyiladi. Bunday xarajatlar pul to‘lovlari shaklida chiqmaydi. Shu sababli ichki xarajatlar darajasini baholash o‘z resurslari qiymatini shunga o‘xshash resurslarning bozordagi narxlariga taqqoslash orqali amalga oshiriladi. Shu bilan birga tadbirkorlik faoliyatini ushlab turish uchun zarur bo‘lgan to‘lov- me’yordagi foyda ham renta va ish haqi bilan birga xarajatlarning tarkibiy qismi hisoblanadi. Me’yordagi foyda iqtisodiy foydadan farq qiladi. Me’yoriy foyda-bu iqtisodiy resurs sifatidagi tadbirkorlik qobiliyatini rag‘batlantirib turish uchun to‘lanadigan haq hisoblanadi. Umumiy xarajatlar Tashqi xarajatlar Ichki xarajatlar Ishchi kuchiga sarflar Xom ashyo xarajatlari Yonilg’i energiyaga xarajatlar Transport aloqa xarajatlariga sarflar Bino insoot amortizatsiyasi Texnika texnologiya amortizatsiyasi Ijara xaqi Qarz pul mablag’lari va uning uchun foizlar Bank xizmatlari uchun sarf xarajatlar Me’yordagi foyda Agar biron-bir faoliyat turi me’yoriy foyda keltirmasa, tadbirkor bu faoliyat turi bilan shug‘ullanishdan to‘xtaydi va o‘zining kuch-quvvatini boshqa faoliyatga sarflaydi. Sarf-xarajatlarni ichki va tashqi xarajatlarga ajratish, korxona iqtisodiy faoliyati samaradorligini oshirish yo‘llarini qiyosiy tahlil qilish imkoniyatini beradi. Ishlab chiqarish hajmining o‘zgarishiga ta’sir qilish yoki qilmasligiga qarab xarajatlar doimiy va o‘zgaruvchi xarajatlarga bo‘linadi (11.3-rasm). Umumiy xarajatlar Doimiy xarajatlar O‘zgaruvchi xarajatlar Korxona to‘lov majburiyatlari Xom-ashyo Soliqlar Material Amortizatsiya ajratmalari Yonilg‘i Ijara haqi Transport xizmati Qo‘riqlash xizmati xarajatlari Ishchilar ish haqi va shu kabilar uchun xarajatlar Boshqaruv xodimlar maoshi va h.k. Yüklə 215,3 Kb. Dostları ilə paylaş:
|