Microsoft Word etno kitab son srift 12
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETNOPSİXOLOGİYA
30 kateqoriyadır və bütün ictimai hadisələr “irq ruhunun” müxtəlif vəziyyətləri ilə əlaqədardır. “Xalqın taleyi onun xarakteri ilə bağlıdır. İnsanların fərdi taleylərini, irqin dəyişməz ruhu toxuyur. Nə inqilablar, nə konstitutsiya, nə də despotizm, heç bir xalqa olmayan xarakteri verə bilməz. Eyni zamanda ala bilməz. Hər bir xalq yalnız özünə layiq olan idarəetmə forması əldə edir. Millət öz irqi xüsusiyyətlərindən doğan bəlalardan əl çəkə bilsəydilər və idrakın səsini əcdadların amiranə səsi boğmasaydı, xalqlar və insanlar nə qədər səhvlərdən və fəlakətli çevrilişlərdən xilas ola bilərdilər”. Q. Le Bonun əsərində ən çox istifadə istifadə etdiyi “irq ruhu” anlayışı, müasir psixologiyada “xarakter” anlayışına uyğun gəlir. Görkəmli psixoloqun “Kütlə psixologiyası” əsərində “irq ruhunun”, yəni milli, etnik xarakterin xalqın həyatında oynadığı rolu belə ifadə edir: Xalqın ağlı yox, xarakteri onun tarixdə inkişafını müəyyən edir. Mənəviyyat şüurun yox, xarakterin törəməsidir. Klod Levi-Strossun konsepsiyası təfəkkürün strukturunun universallığı haqqında olmuşdur. Ona görə də o, etnoloji struturalizm məktəbinin yaradıcısı hesab olunur. Levi Stross xalqların ekzotik xüsusiyyətləri deyil, ümumiləşmiş keyfiyyətləri maraqlandırırdı. Onun fikrinə görə hər bir zahiri müxtəliflik, xarici bənzərsizliyin əsasında universallıq, eynilik, oxşarlıq dayanır. Bu mənada insan təfəkkürünün strukturu universaldır. K.Levi-Stross hesab edir ki, “obyekti dərk etməni insanın universal tələbatıdır. Fransız antropolqu qeyd edir ki, istənilən cəmiyyətdə dünya fikir obyekti olduğu qədər, həm də tələbatları ödəmə vasitəsidir. K.Levi-Stross ikinci universal keyfiyyət olaraq insan təfəkkürünün nizamlılığı, kateqoriyallaşdırmanı tələb etməsidir. Yəni, insan təfəkkürü həmişə nizamlanma, təsnifat aparmağı tələb edir, ona meyillidir. Məsələn, neqritos, onun üçün heç bir iqtisadi əhəmiyyəti olmayan 600 yaxın bitki adını bilir. Yaxud navaho hindliləri canlıları danışan və danışmayan olmaqla iki qrupa bölürdülər. Rusiyada etnopsixologiyanın inkişafı əsasən K.D.Kavelin, Q.Q.Şpet, Q.İ.Çelpanovla bağlıdır. Rus Coğrafiya cəmiyyəti |