Microsoft Word forma muhazire docx

Kartoqrafiya 

Ə

hlimanov R.M. 

 

Sovet  alimlərini  tədqiqatı  göstərdi  ki,  Besselin  ellepsoidi  SSRİ  ərazisi  üçün  az 

yararlıdır, çünki o, SSRİ ərazisi daxilində geoid səthindən çox fərqlənir. 

Mərkəzi  Elmi-Tədqiqat  geodeziya  Aerofotoplanalma  və  Kartoqrafiya  İnstitutunda 

SSRİ  Elmlər  Akademiyasının  müxbir  üzvi  profesor  F.N.Krasovski  A.A.İzotovun 

rəhbərliyi  ilə  1940-cı  ildə  yer  ellepsodinin  yeni  ölçüləri  hesablanıb  qurtardı.  SSRİ 

Nazirlər  Sovetinin  7  aprel  1946-cı  il  tarixli  qərarına  görə  bu  ellepsoid  “Krasovskinin 

ellepsoidi”  adlandı  və  SSRİ-də  bütün  geodeziya-  kartoqrafiya  işləri  üçün  referens-

ellipsoid qəbul edildi. Həmin ellipsoidin ölçüləri bunlardır: 

a = 6378245 m 

b = 6356863 m 

a – b = 21382m 

ekvatorun uzunluğu – 40075704 m 

meridianın uzunluğu – 40008548m 

Krasovskinin  ellipsoidi  şimal  yarımkürəsində  geoidə  daha  çox  yaxındır.  Burada 

onun geoddən meyl etməsi (enib-qalxması) 40m-dən çox deyildir. Bu ellipsoid Besselin 

(1841-ci  il)  ellipsoidindən  bir  qədər  böyükdür.  Ona  görə  də  Krasovskinin  ellipsoidi 

üzərində 1 dərəcəlik meridian qövsünün uzunluğu Besselin ellipsoidinə nisbətən 12-16m 

artıqdır. 

Ekvatordan yerin qütblərinə doğru paralel qövsləri kiçilir və  meridianların əyriliyi 

tədriclə azalır, buna görə də bir derecelik meridian qövsünün uzunluğu ekvator yanında 

110576m olduğu halda, qütblərə getdikcə artır və qütb yanında 111695m- ə bərabər olur. 

Beləliklə,  ekvatordan  qütbə  qədər  məsafədə  bir  dərəcəlik  meridian  qövsünün  qiyməti 

1119 m artır. 

Yerin  basıqlığı  cuzi  olduğundan,  kiçik  miqyaslı  xəritələrin  tərtibində  onu  kürə 

qəbul etmək olar.belə kürənin səthi yer ellipsoidinin səthinə bərabər omalıdır. 

 

Melikov Behruz

---