Microsoft Word ?hali cografiyas?

Konfusiçilik v& daosizm – müasir Çinin razisind yaranmış f ls fi-dini sisteml r, Çin dinl ri. Konfusiçiliyin banisi olan Konfusi (e. .VI-V srl r) hökmdarların hakimiyy tini göyl rin h diyy si hesab edir v buna gör d onları müq dd s sayır, insanların «yüks k» v «aşağı» silkl r bölünm sini qanuni hesab edirdi. Konfusiçiliyin etik normalarına m n vi t kmill şm t l bl ri v etiket qaydalarına (yuxarıdakına sözsüz tabe olmaq v ita t göst rm k) mütl q m l edilm si daxil idi. Eramızın II srind n 1911-1913-cü ill r Sanxay inqilabına q d r konfusiçilik r smi dövl t ideologiyası statusuna malik idi.
Sintoizm – f ls fi-dini sistem kimi Yaponiyada t ş kkül tapmışdır. O, t bi t allahlarına v cdadlara s cd sasında yaranmışdır. Baş allahları Gün ş ilah si Amaterasu v onun n slind n olan Drimmudur. Sintoizm t qrib n bir sr rzind (1848-1945-ci ill r) bu ölk nin dövl t dini olmuşdur. Sintoistl r hazırkı yapon imperatorları (1989-cu ild n Akihito) sülal sinin ş c r sini Amaterasu il bağlayırlar.
Hinduizm – eramızdan vv l birinci minilliyin ikinci yarısında c nubi Asiyada meydana g l r k, Hindistanın kasta sistemini qanunil şdir n brahmanizmd n tör mişdir. Hindistan, Nepal, Şri-Lanka v Banqladeş halisinin xeyli hiss si hin- duistdir. Onlar h r bir kasta üçün, peş v ünsiyy t dair si daxil olmaqla, mü yy n olunmuş h yat t rzin ciddi ş kild m l etm lidirl r.
T kallahlığa (monoteizm) söyk n n yalnız üç m h lli din beyn lxalq xarakter k sb ed r k, dünya dinl rin çevrilmişl r.
Buddizm dünya dinl rinin n q dimi sayılır. O, brahmanizmin t sbit etdiyi kasta quruluşuna müxalif t kimi, e. . VI srd yaranmışdır. 6g r xristianlar insanın bir d f ölüb, sonradan allah d rgahı qarşısında dayanacağına inanırlarsa, buddistl r (el c d hinduistl r) h r bir ruhun uzun z ncirvarı yenid n doğul- masından danışırlar. Hinduizmin bir sıra ehkamlarını götür n buddizm kasta sistemini r dd etmişdir.
Buddizmd iki sas c r yan vardır. Hinayana («dar yol» dem kdir) t r fdarları Buddanı real tarixi ş xsiyy t sayır, erk n buddizmin prinsipl rin ciddi riay t edir, y ni kim nicat ist yirs , düny vi h yatdan l ç km lidir. Mahayana («geniş yol») t r fdarları is Buddanı ilahil şdirir v bel hesab edirl r ki, buddizmin daha sonrakı forması olan lamaizm gör , nicat üçün rahiblik heç d vacib deyil. 6fsun- ovsunlara xüsusi ön m verilir. Onların fikrinc , bunların köm yi il nirvana (nicat) halına – ülvi s ad t çatmaq, h yat qayğılarından azad olmaq mümkündür. Hind- Çin yarımadası v Şri-Lanka halisinin ks r hiss si buddizm etiqad b sl yir. Lamaizm Monqolustan halisi arasında, Ş rqi Buryatiyada, kalmıklar v tuvalılarda yayılmışdır.
6ks r m lumatlara gör , buddistl rin ümumi sayı 400 milyon n f rdir. Buddistl rin sayı daim artır. İlk önc , son ill rd Q rbd buddizm maraq artmaqdadır. Xristianlıq – eramızın birinci minilliyinin vv lind Roma impe- riyasının ş rqind , müasir İsrail dövl tinin razisind y hudi müst snalığına etiraz kimi meydana g lmişdir. Xristianlıq Allahın üç – ata, oğul v müq dd s ruh – sif td mövcud olmasıdır. Oğul-allah insanların günahını yumaq v Yer üzünd
«ilahi hökmranlığı» b rq rar etm kd n ötrü, yenid n zühur etm k üçün zablı
ölümü q bul etmişdir. Xristianların müq dd s kitabı – Bibliya 6hdi-6tiqd n v 6hdi-C didd n ibar tdir. 6sas etik prinsipl ri – dözüm v m rh m tdir. 1054-cü ild Roma (q rb) v Konstantinopol (ş rq) qolları arasında tam ayrılma n tic sind , xristianlığın katolisizm v pravoslavlığa parçalanması baş verdi.
İisus Xristi (İsanı) oğul-allah deyil, allah hesab ed n monofist kils&si
Efiopiyadakı Misir qibtil ri arasında v Erm nistanda yayılmışdır.
Katolisizm. Statistik m lumatlara gör , dünyada 600 milyondan 850 milyonad k katolik vardır ki, bu da planet halisinin t qrib n 15%-dir. Latın Amerikasında halinin 90%-i, Avropada 40%- yaxını, Şimali Amerikada 25% -i, Afrikada 13%-i, Asiyada is c mi 2,5%- q d ri (onların da üçd ikisi Filippind yaşayır) katolikdir.
İ