Microsoft Word H?s?nov Orxan 2254. docx

Qrafik 1.1.1 
2014-cü ildə cəmi enerji istehsalı (Mtoe-Milyon ton neft ekvivalenti) 
Mənbə: Dünya Enerji Statistikası saytı: yearbook.enerdata.net
Qrafik 1.1.1-ə əsasən məlum olur ki, enerji istehsalatı həcminə görə dünya üzrə 
liderliyi Səudiyyə Ərəbistanı, daha sonra isə Rusiya və ABŞ kimi dünya nəhəngləri 
edir. Şübhəsiz ki bu ölkələr iqtisadi inkişaf səviyyəsindən asılı olmayaraq enerji 
resursları ilə zəngindirlər. 
Eyni mənbənin açıqlamasına əsasən 2014-cü ildə dünya ölkələri üzrə enerji 
istehlakı isə aşağıdakı kimi sıralanmışdır: 

---

11
Qrafik 1.1. 2 
2014-cü il, dünya ölkələri üzrə enerji istehlakı (Mtoe) 
Mənbə: Dünya Enerji Statistikası saytı: yearbook.enerdata.net
Enerji istehlakı sahəsində isə əsasən əhali say çoxluğu ilə fərqlənən ölkələr 
seçilir ki, bu da təbiidir. Ümumilikdə enerji istehlakı həcminə görə enerji 
istehsalından yüksəkdir ki, bu da dünya çərçivəsində yanacaq enerji komplekslərinin 
inkişaf əhəmiyyətini bir daha qabardır. 
Beynəlxalq Enerji Statistikasının açıqlamasına əsasən dünyada neft istehlakı 
regionlar üzrə isə aşağıdakı kimi paylanmışdır: 

---

12
Qrafik 1.1.3 
Dünya regionları üzrə cəmi neft istehlakı bölgüsü (günə min barrel) 
Mənbə: Dünya Bankının saytı: www.data.worldbank.org
Qrafik 1.1.3-dən göründüyü kimi region kimi liderliyi Asiya və Okeaniya etsə 
də, Şimali Amerika qitəsi neft istehlakında xüsusilə fərqlənir ki, bu da ümumi dünya 
payının 26 faizini təşkil edir.
Planetimizdəki enerji mənbələrini iki böyük qrupa bölmək olar: bərpa olunan 
və bərpa olunmayan enerji mənbələri. Bərpa olunanlara Yerin biosferində fasiləsiz 
fəaliyyət göstərən bütün enerji növləri daxildir. Bunlara günəş, külək enerjisi, 

---

13
okeanın enerjisi və çayların hidroenerjisi daxildir ki, tədqiqatın növbəti 
mərhələlərində onlar barədə geniş söz açılacaq. 
Bərpa olunmayan enerji mənbələri dedikdə neft, qaz, torf, daş kömür və s. tipli 
qazıntı yanacaq növləri, o cümlədən nüvə və nüvəistilik enerjisi başa düşülür. Bu cür 
enerji resursları mövcud olduğu ətraf mühitin əlavə, yəni bu resursların istifadəsi 
nəticəsində istiləşməsinə səbəb olur. Beləliklə, bu növ istilik əlavə olunmuş istilik 
adlandırılır və bəzi hallarda onların istismarından ayrılan enerji Günəş tərəfindən 
planetimizi qızdıran təbii enerjiyə əlavə olunur ki, bu da planetimizin əlavə qızmasına 
səbəb olur. Bu isə ekoloji tarazlığa çox mənfi təsir göstərir. Bundan fərqli olaraq, 
bərpa olunun enerji mənbələrindən istifadə edildikdə bu enerji planetin əlavə qızması 
ilə nəticələnmir. Biosferin orta temperatunun 10°Cqızması Yerin iqlimində, həmçinin 
heyvanat və bitki aləmində qlobal fəlakətlərlə nəticələnə bilər [8].
Bərpa olunan enerji mənbələrindən dünyada istifadə təcrübəsi də olduqca geniş 
və effektlidir. 
Bərpa olunan enerji ehtiyatlarından istifadə - Qlobal Enerji Statistikası 
mənbəyinə əsasən verilmiş qrafikdə bərpa olunan enerji istehsalının nəticələrini görə 
bilərik: