Microsoft Word ihyo ilm ziyouz com doc

«Ularning ko‘p maxfiy suhbatlaridan - agar sadaqa berishga yo biron yaxshilik 

---

Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
116
qilishga yoki odamlar o‘rtasini isloh qilishga buyurgan bo‘lmasalar - hech 
qanday foyda yo‘qdir».
(Niso surasi, 114-oyat). 
166. Termiziy va Ibn Mojalar rivoyati. Termiziy g‘arib hadis, degan. 
Olimlardan biri ray sohiblaridan bo‘lgan ko‘falik kishini tushida ko‘rdi va: «(Hayotda) 
qilib o‘tgan fatvo va rayingiz natijasida qanday muomala ko‘rdingiz?» deb so‘radi. U esa, 
aftini burishtirib, yuzini boshqa tomonga o‘girdi va: «Hech narsa topolmadik, 
oqibatimizni ham o‘nglay olmadik», deb javob berdi. 
Ibn Hassin (r.a.) aytadilar: «Bulardan (ya’ni, hozirgi olimlardan) har biri shunday 
masalalar haqida fatvo beradiki, agar shu masala Umar ibn Xattobdan (r.a.) so‘ralsa, 
unga (javob berish uchun) ahli Badrni to‘plagan bo‘lar edilar». 
Demak, zaruratdan tashqari barcha holatda sukut saqlash ilm ahlining doimiy odati 
bo‘lib qolaveradi. 
Hadisda shunday deyiladi: «Qachonki, bir kishiga sukut bilan zohidlik berilganini 
ko‘rsangiz, unga yaqinlashing. Chunki u hikmatni anglaydi».
167
Aytishlaricha, olim kishi 
yo ommaviy bo‘ladi, u fatvo beruvchi va sultonlarning ashobidandir, yoki xoslar olimi 
bo‘ladi, u tavhidni va qalblarning amallarini bilguvchi va odamlardan ajralib, yolg‘izlikda 
yashovchi uzlat sohiblaridandir. 
Aytadilarki, Ahmad ibn Hanbal Dajla daryosiga o‘xshaydi, har bir kishi undan qonib 
ichadi. Bishr ibn Hars esa suvi shirin usti yopiq quduq kabidirki, uning yoniga bitta-
bitta keladilar. 
167. Ibn Moja Ibn Xalloddan zaif isnod ila rivoyat qilgan. 
Aytadilarki, falonchi olimdir, falon olim faqat gapiruvchi, falonchi ko‘p gapiruvchi, 
falonchi esa eng ko‘p gapiruvchi. 
Abu Sulaymon (r.a.) aytadilar: «Ma’rifat gapirishdan ko‘ra sukutga yaqinroqdir». 
«Qachon ilm ko‘paysa, gap kamayadi. Gap ko‘paysa, ilm kamayadi», degan hikmat ham 
bor. 
Salmon (r.a.) Abu Dardoga (r.a.) shunday yozdilar (Rasululloh (sollallohu alayhi 
vasallam) ularni bir-birilari bilan birodar qilgan edilar)
168
: «Ey birodar. Menga yetib 
keldiki, sen tabib bo‘lib, bemorlarni davolayotgan emishsan. Ehtiyot bo‘l! Agar (haqiqiy) 
tabib bo‘lsang, gapiraver. Albatta, gaping shifo bo‘ladi. Agar o‘zingni (tabib) qilib 
ko‘rsatayotgan bo‘lsang, Allohdan qo‘rq va musulmonni o‘ldirma!» Shundan keyin Abu 
Dardo (r.a.) bir masala so‘ralsa, to‘xtab qolar edilar. 
168. Imom Buxoriy Abu Ja’fadan rivoyat qilgan. 
Anasdan (r.a.) qachon bir masala so‘rashsa: «Buni sayyidimiz Hasan Basriydan 
so‘ranglar», der edilar. 

---

Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy