Microsoft Word ihyo qalb ziyouz com doc

«Muhammad Allohning payg‘ambaridir. U bilan birga bo‘lgan (mo‘min)lar 
kofirlarga qahrli, o‘z oralarida (mo‘minlar bilan) esa rahm-shafqatlidirlar» (Fath 
surasi, 29-oyat). 
Alloh taolo mo‘minlarni qahr bilan sifatladi. Albatta qahr g‘azabdan sodir bo‘ladi. Agar 
g‘azab yo‘q bo‘lsa, albatta jihod ham yo‘q bo‘lardi. Endi qanday qilib g‘azab va shahvatni 
butkul yo‘qotishni qasd qilib bo‘ladi? Vaholanki, payg‘ambarlar alayhimussalom ham 
bulardan xoli bo‘lishmagan. Zero, Payg‘ambar alayhissalom aytganlar: «Albatta men 
ham basharman, bashar g‘azablanganidek men ham g‘azablanaman» (Imom Muslim 
rivoyati). Agar u kishining (s.a.v.) huzurlarida karih ko‘radigan narsalari haqida 
gapirilsa, g‘azablanardilar, hatto ikki yuzlari qizarib ketardi. Lekin faqat haqiqatni gapirar 
edilar. Payg‘ambar alayhissalomning g‘azablari u kishini haqdan chiqarib qo‘ymasdi.
Alloh taolo aytadi: 
«(U taqvodor zotlar) yaxshi-yomon kunlarda infoq-ehson qiladigan, 
g‘azablarini ichlariga yutadigan, odamlarning (xato-kamchiliklarini) avf 

---

Ihyou ulumid-din (Qalb kitobi). Abu Homid G’azzoliy 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
86
etadigan kishilardir» (Oli-Imron surasi, 134-oyat). 
Alloh taolo g‘azablarini yo‘q qilguvchilar, deb aytmadi. G’azab va shahvatning 
ikkalasidan birontasi ham aqlga g‘olib kelmaydigan, balki aql ikkisini nazorat qilib, ularga 
g‘olib keladigan darajada mo‘‘tadillik haddiga qaytarish mumkin. Xulqni o‘zgartirishdan 
murod ham shudir. Chunki ba’zan shahvat insonda shu darajada bo‘ladiki, aql uni 
buzuqliklarga jur’atli bo‘lishdan qaytara olmaydi, so‘ngra tarbiya bilan mo‘‘tadillik 
haddiga qaytadi. Bu xulqni o‘zgartirish mumkinligiga dalolat qiladi. Tajriba va kuzatishlar 
bunga shak-shubhasiz dalolat qiladi. Xulqlarda ko‘zda tutilgani o‘rtachasidir. Ikki tarafi 
emas. Masalan, saxiylik shar’an maqtalgan xulqdir, u esa isrofgarchilik bilan ziqnalikning 
o‘rtasidadir.
Alloh taolo bu xislatni maqtab aytadi: