Mavzu: Ta’limda innavotsion texnologiyalar

Mavzu: Ta’limda innovatsion texnologiyalar
Bajardi: erkinboyeva Shoira
bozorboyeva muyassar
Reja:

1. Innovatsiya tushunchasi.
2. Innovasiya va uning ta’lim jarayonidagi ahamiyati.
3. Innovatsion faoliyatga asosiy tavsiflar.
Yomon o’qituvchi haqiqatni aytib berib qo’ya qoladi, yaxshi o’qituvchi esa haqiqatni topishga o’rgatadi! Adolf Disterveg (1790 — 1866)

“Texnologiya” – yunoncha “teche” so’zidan olingan bo’lib, mahorat, san`at va “logos” – so’z, ta`limot ma`nosini anglatadi.

Texnologiya deganda sub`ekt tomonidan ob`ektga ko’rsatilgan ta`sir natijasida sub`ektda sifat o’zgarishiga olib keluvchi jarayon tushuniladi.

Innovatsion texnologiyaning asosiy maqsadi
Intellektual salohiyatga ega bo’lgan mutaxassis tayyorlash texnologiyasi va ta`limining mazmunini yaratish
Ilg`or ta`lim texnologiyalari va vositalariga asoslangan ta`lim jarayonini shakllantirish asoslarini yaratish
Ilg`or ta`lim texnologiyasi va axborot-kommunikatsiya vositasi orqali dars o’ta oladigan o’qituvchilar tarkibini yaratish

Ta’limda innovatsiya

Hozirgi davr taʼlim taraqqiyoti yangi yoʼnalish - innovatsion faoliyatni maydonga olib chiqdi. «Innovatsion pedagogika» termini va unga xos boʼlgan tadqiqotlar XX asrning 60-yillarida Gʼarbiy Yevropa va АQShda paydo boʼlgan.Dastlab innovatsion faoliyat F.N.Gonobolin, S.M.Godnin, V.I.Zagvyazinskiy, V.А.Kan-Kalik, N.V.Kuzmina, V.А.Slatenin, А.I.SHerbakov ishlarida tadqiq etilgan.
Hozirgi davr jamiyatining barcha sohalari kabi ta’lim sohasida ham katta va tezkor o’zgarishlar davri deb atash mumkin. Yangiliklarning turli ko’rinishlari mavjud. Yangiliklarning turlari asosan metodologik sabablarga ko’ra ajratiladi.
Ta’lim sohalari bir-biri bilan shu darajada uzviy bog’liqki, bir sohadagi yangiliklar, istalgan boshqa sohada yangiliklarni vujudga keltiradi. Shuning uchun ta’limning ayrim komponentlarida yangiliklarning joriy etilishi, qo’llangan yangiliklarning umumiy samaradorligini aniqlashni talab etadi.
Umumiy ensiklopediyada yangilik tushunchasi - yangi, yangilanish, yangilik texnik va texnologik kashfiyotlar va yutuqlarning amaliyotga joriy etilishi sifatida ta’riflanadi.
Maxsus va pedagogik adabiyotlarda innovatsiya ushbu muammo bilan shug’ullanuvchi mualliflar tomonidan turlicha ta’riflanadi.
O’zbekistonlik olim pedagogika fanlari doktori, professor N.N.Azizxo’jaeva innovatsiya so’ziga ta’rif berib quyidagilarni e’tirof etadi : “Innovatsiya (inglizcha “innovation”) yangilik kiritish, yangilikdir” .
Yangilik kiritish ham ichki mantiq, ham vaqtga nisbatan qonuniy rivojlangan va uning atrof-muhitga o’zaro ta’sirini ifodalaydigan dinamik tizimdir.
Ilmiy yo’nalishlarda yangilik bu bevosita: yangi metod, metodika, texnologiya va boshqalar kiradi.
Pedagoglarning muvaffaqiyatli ishlashlari, o’quvchilarga ta’lim berishlari uchun ta’lim jarayoniga yangiliklarni tadbiq etishni bilishlari shart. Mana shunga ko’ra innovatsiya “yangilik” atamasi ko’pchilikning e’tiborini tortdi. Endi esa innovatsiyani ta’lim-tarbiya ishida to’liq va aniq qo’llash uchun uning mazmun, mohiyatini tushunib yetish lozim. Bu bir qadar vaqt talab qiladi.
Fransuz olimi E.Bransuik pedagogik yangilikning uch turini ko’rsatadi:
yangilik sifatida butunlay yangi, ilgari mavjud bo’lmagan g’oya va harakatlar yuzaga keladi;
ko’pchilik yangiliklar ma’lum bir vaqtda, ma’lum bir muhitda g’oya va harakatlarni moslashtirishni, kengaytirishni yoki o’zgartirishni talab etadi;

• pedagogik yangiliklar vaziyatga qarab sodir bo’ladi. Bu yangiliklar o’zgaruvchan talablar orqali qayta qo’yilgan maqsad asosida ilgari mavjud harakatlarni jonlantiradi va g’oyalarning samaradorligi ta’minlaydi.

Ta’limning qaysi sohasiga yangiliklarning kiritilishi va qo’llanilishiga qarab, birinchi mezonga quyidagi yangiliklarni kiritish mumkin:1) ta’lim mazmunida; 2) texnologiyasida; 3) tashkil qilishda; 4) boshqarish tizimida.
Yangiliklarni joriy qilishning yo’llaridan qat’iy nazar ularni quyidagilarga ajratish mumkin:
a) tizimli, rejali, oldindan o’ylangan;
b) kutilmagan, o’z-o’zidan paydo bo’lgan, to’satdan paydo bo’lgan.
Yangiliklarni joriy qilish tadbirlarining kengligi va chuqurligidan qat’iy nazar ularning quyidagi turlarini sanab o’tish mumkin:
a) ommaviy, katta, global, tizimli, keskin, asosli, muhim, jiddiy, chuqur va boshqalar;
b) qisman, kichik, mayda.