anglamoq - bilishdan keyingi bosqich, bilish zohirmy ma’lumotlarga ega bo‘lish bilan
nihoyalanadi. Anglash esa zohiriy ma’lumotlarga ega bo‘lishdan boshlanadi. Allohning «makri» - makr so‘zi bu o‘riida majozan qo‘llanayotgani uchun qo‘shtirnoqda
berilyapti. Tafsirda izohlangapicha, bu «makr» — qudrat, g‘azab va azobga ishoradir. an-nafsul ammora - yomonlikka buyuruvchi nafs (Yusuf surasi, 53 oyat) an-nafsul lavvoma - malomat yog‘diruvchi nafs. Ya’ni egasining amaldagi qosirligi tufayli
ayanch holga tushgan bu nafs egasiga ulkan malomatlar yog‘diradi. an-nafsul mutmainna - ikkilanishlardan to‘xtab. sabot va qaror hosil qilgan qalb. Qur’omi
karimda bu ibora: "Alloh yerga ato etgan ne’matlaridan rozi bo‘lgan va Alloh ham uning amallaridan rozi bo‘lgan xotirjam-sokin jon" (Valfajr surasi, 77oyat) deb izohlangan. Matnda:
"Holis tavbaga yo‘naltirilgan sokin nafs", deb tarif berilgan. asar(osor deb ham qo‘llanadi) - lug‘aviy ma’nosi "iz", "belgi". Istilohda sahoba va
tobe’inlarning aytgan so‘zlari va qilgan fe’llari. ashobul yamin - o‘ng tomon egalari. Bu zotlar hayoti dun yodan iymo-ne’tiqod bilan o‘tganlari
sababli Qiyomat kunida nomai a’mollari o‘ng tomonidan borilib, jannat ne’matlariga sazovor bo‘lgan
kishilardir. (Voqea va Muddassir suralarida kelgan) balo - sinov basirat - idrok va ogoh quvvati darajot - yuksaklashuv bosqichlari darakot - tubanlashuv bosqichlari
jazm – biror ishga kirishmoq. Matnda keladi: “Qudrat va irodaning jazmi hosil bo’lgach, harakatni
Alloh yaratadi”. fosid - buzg‘unchi. fosiq - shariat chegarasidan chiquvchi. g‘aiimat - o‘lja habib - sevilgan, yaxshi ko‘rilgan zot. Habibulloh—Muhammad alayhissalomning sifatlari hol - vaqt e’tibori bilan «hozir». Bandaning hozirgi, ayni paytdagi manzili. Aytiladiki, hol — u
holatdan bu holatga o‘tish, qalbning o‘zgarib tu'rishidir. Yana aytiladi, hol zoyil bo‘lmaydi, agar zoyil
bo‘lsa, u hol emas. ilg‘amoq - o‘ta hushyorlik va noziklik ila hosil bo‘ladigan hislat, anglashning dastlabki bosqichi.
«Payqamoq» ham «ilg‘amoq» fe’liga ma’nodosh. ammo «payqamoq» moddiy hodisalarga,
«ilg‘amoq» ma’naviy hodisalarga nisbatan qo‘llanadi.
