Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

ALI AVLODLARI - Ali ibn Abu Tolib avlodlari. Manbalarga ko‘ra, Ali (kv)ning turli 
xotinlaridan (8 yoxud 9) ko‘plab farzandlari - 14 (yoki 18) o‘g‘il va 19 (yoxud 17) qizi 
bo‘lgan. Ularning ichida tarixda eng mashhurlari Muhammad (sav) qizlari Fotimadan 
tug‘ilgan Hasan va Husayn hamda banu hanifa qabilasidan bo‘lgan xotinidan tug‘ilgan 
Muhammad ibn al-Hanafiya hisoblanadi. Aynan mana shu uch farzanddan tarqalgan 
tarmoq oliy hokimiyatga da’vogar bo‘lishgan. Shialikdagi imomiylar oqimi tan oladigan 
12 imomdan 9 tasi Husayn tarmog‘iga mansubdir. Islomning deyarli butun tarixi 
mobaynida A.a. yoxud ularning tarafdorlari oliy hokimiyatga erishish yo‘lida qurolli va 
g‘oyaviy kurash olib borganlar. Ular imomatga faqat A.a. hukmron bo‘lish huquqiga ega 
deb hisoblaydilar. Kurash jarayonida xalifalikning turli chekkalarda A.a. bosh bo‘lgan 
imomatlar barpo etilgan. Ularning ichida eng mashhurlari Marokashdagi Idrisiylar (789-
926), Shimoliy Afrika, Misr va Suriyadagi Fotimiylar (909-1171), Yamandagi Rassiylar 
(9-a. boshidan 1281 y.gacha), Tabariston (863-64 - 928) va Yaman (1592-1962)dagi 
Zaydiylar sulolasi hisoblanadi. Hoz. vaqtda ko‘plab A.a. barcha musulmon 
mamlakatlarida yashaydilar. Ular imtiyozli huquqlarga ega bo‘lib, yashil salla o‘raydilar 
va sayyidlar yoxud shariflar deb ataladilar. Tor ma’noda A.a. alaviyya deganda 
"ashaddiy" shialar jamoasi - nusayriylar tushuniladi. Xalq fikriga ko‘ra, Fotimadan 
tarqalgan A.a. O’zbekistonda "sayidlar" yoxud "to‘ralar" deb ataladi. Ali (kv)ning boshqa 
xotinlaridan tarqalgan avlodlari "xo‘jalar"ga kiradi.
 
ALI ar-RIZO, Ali ibn Muso (765/770-818) - shialarning sakkizinchi imomi. Madinada 
yashagan. 816 y.da xalifa al-Ma’mun mo’tadil shialar bilan ittifoqlashish va ular 
yordamida o‘z hokimiyatini mustahkamlash maqsadida A. ar-R.ni taxt vorisi deb e’lon 
qilgan. Lekin bu ittifoq uzoqqa cho‘zilmagan. Sunniylar bunga qarshi harakat boshlagan. 
Xalifa shialar bilan munosabatini uzgandan keyin A. ar-R. Xurosonda Tus sh. yaqinidagi 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
28
Nukan qishlog‘ida zaharlab o‘ldirilgan va Sanobad qishlog‘iga dafn qilingan, keyinchalik 
uning qabriga maqbara barpo etilgan va shialar uchun ziyoratgoh, asosiy muqaddas 
joylardan biriga aylangan. Qabr joylashgan qishloqqa A. ar- R. sharafiga Mashhadi Ali 
Rizo nomi qo‘yilib (A. ar-R. shahid bo‘lgan joy), u yirik shahar (hoz. Mashhad)ga 
aylangan.