Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

IBODIYLAR, abodiylar - xorijiylarga mansub 4 asosiy firqa (jamoa)ning eng "mo’tadil" 
hisoblangan qismi, Abdulloh ibn Ibod (yoxud Abod) (7-a.ning 2-yarmi)ning izdoshlari. 
684 y. Basradagi xorijiylar orasida bo‘linish sodir bo‘lgan: azraqiylar umaviylarga qarshi 
chiqishgan, Abdulloh bo‘lsa, Basrada qolib, qurolli kurashdan voz kechgan va 
xorijiylarning "mo’tadil" qanotiga rahbarlik qila boshlagan. I. firqasining haqiqiy asoschisi 
va rahnamosi Jobir ibn Zayd (Ummonda tug‘ilgan, 717 y.v.e.) edi. 9-a. oxirigacha 
Ummon I.i mustaqil bo‘lishgan, so‘ngra mamlakat yana abbosiylar tasarrufiga o‘tgan, 
lekin 11-a. boshidan e’tiboran I. Ummonda yana hokimiyat tepasiga kelganlar. Hozirda 
bu mamlakat aholisining yarmidan ortig‘ini I. tashkil etadi. I. diniy-siyosiy dasturi asosini 
imomat haqidaga ta’limot tashkil qiladi. I. imomatning mavjud bo‘lishi shart emas, bir 
vaqtning o‘zida islom dunyosining turli qismlarida bir necha imomlar bo‘lishi mumkin deb 
hisoblaganlar. Imom shayxlarning maxfiy kengashi tomonidan saylanib, bu qaror xalqqa 
e’lon qilingan. Ko‘pincha saylovlar bitta qabila yoki urug‘ doirasi bilan cheklanib qolgan. 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
117
I. imomi - hokim (lashkarboshi, qozi, faqih) ham bo‘lgan. I. aqidasida sunniylar va 
mutaziliylar aqidasidagi tamoyillar aks etgan. I. odamlarning qilmishini vujudga 
keltiruvchi Allohdir, deb biladilar. Siyosiy va diniy sabablarga ko‘ra, kishini o‘ldirishni rad 
etganlar. I. ta’limoti tarafdorlari garchi ko‘p mamlakatlarga tarqalgan bo‘lsalar-da, ular 
diniy sohada ham, siyosiy sohada ham yakdil bo‘lmaganlar. Hoz. Shim. Afrikada, 
Ummon, Zanzibar o.da I. jamoalari mavjud. Ularning diniy e’tiqod va marosimlari 
sunniylik va shialikdagi oqim, firqalardagi e’tiqod va marosimlardan o‘zining ayrim 
xususiyatlari bilan farq qiladi. 
IBROHIM (as) - Qur’onda nomi zikr etilgan payg‘ambarlardan biri, o‘zidan keyin o‘tgan 
barcha payg‘ambarlarning bobokaloni, arablar va yahudiylarning umumiy ajdodi. 
Yakkaxudolikni targ‘ib qilgan. Allohning chin do‘sti (xalilulloh), imom ("jamoa rahbari"), 
siddiq ("haqiqatgo‘y") va hanif ("yakkaxudolikni targ‘ib qiluvchi") deb ta’riflanadi. 
Yahudiy-xristian diniy adabiyotlarida Avraam nomi bilan ma’lum. Bobilda tavallud 
topgan. Avvaliga yudduz, oy, quyoshga sig‘inmoqchi bo‘lgan, keyin yolg‘iz Allohga ibodat 
qila boshlagan. Otasi Ozor va qavmlarini ham ana shunga da’vat qilgan. Bu hakda 
Qur’onda (Anbiyo surasi 53-56-oyatlar) kelgan. Ular bilan bahslashgan, ammo 
ishontirolmagach, otasi va qavmlari sig‘inib yurgan hamma butlarni sindirib tashlagan 
(Anbiyo surasi 58-60-oyatlar). Shu sababli uni yondirib yubormoqchi bo‘lib o‘tga 
tashlaganlar, ammo, u Alloh irodasi bilan olovdan sog‘-salomat chiqqani Qur’onda bayon 
qilingan (Anbiyo surasi 68-72-oyatlar). Qur’onda yozilishicha, Alloh I.(as)ga qariganda 
ikki farzand bergan. Bular Ismoil va Ishok; (as)lardir. Ismoil (as) Muhammad (sav)ning 
katta bobosi, Ishoq esa, Iso (as) va undan avval o‘tgan payg‘ambarlarning katta 
bobosvdir. I.(as) tushida qilingan ilhomga asosan Allohga bo‘lgan chin e’tiqodi evaziga 
bitta o‘g‘li (Ismoil)ni kurbon qilishga qaror qilgan, lekin Alloh bolaning o‘rniga qo‘chqor 
yuborgan (q. Kurbonlik). Makkai mukarramada Baytulloh (Allohning uyi)ning bunyod 
bo‘lishi, islom arkonlarining 5-farzi - haj qilish I. (as)ga borib taqaladi. Ka’ba yaqinidagi 
"I. joyi" ("I. maqomi") musulmonlar ziyoratgohidir. Odatda, xatna qilishni ham I. (as) 
nomi bilan bog‘laydilar. Manbalarda I. (as)ning 175 yil umr ko‘rgani, o‘g‘illari tomonidan 
Madinatul Xalil (Xevron, Falastin)ga dafn etilgani yozilgan. Bu qabr ziyoratgoh 
hisoblanadi.