Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
MUAZZIN (arab. - "da’vat etuvchi", "chaqiruvchi", azon aytuvchi) - masjidda azon 
aytib, namozga chorlovchi shaxs; xalq tilida "so‘fi" deb ham ataladi. M. uchta asosiy 
vazifani ado etadi: namozxonlarni to‘playdi, imomni chaqiradi va namoz boshlanganligini 
e’lon qiladi. Ushbu uch majburiyat vaqt o‘tishi bilan ma’lum o‘zgarishlarga uchragan. 
Dastlab M. musulmonlar yashaydigan uylarni aylanib chiqib ularni shu tariqa namozga 
to‘plashi lozim bo‘lgan. Minora paydo bo‘lishi bilan M. azonni uning tepasiga chiqib 
aytadigan bo‘lgan. Ilk islom davrida shaharning jome masjidida namoz paytida 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
198
hokimning o‘zi imomlik vazifasini bajargani tufayli M.ning zimmasiga namozxonlar 
to‘planganlaridan so‘ng hokimni chaqirish ham yuklatilgan. Bu tajriba 8-a. o‘rtalarigacha 
davom etgan. Ibodat boshlanganligani e’lon qilish uchun maxsus chaqirish - iqoma 
xizmat qilgan, u orqali dastlabki vaqtlarda masjidga hokim kelgani bildirilgan. M. ilk 
islom davrida hokimning xizmatkori va yordamchisi hisoblangan. Davr o‘tishi bilan azon 
aytish murakkablashgan, o‘z tarkibiga kalimai shahodatni kiritgan va ibodatning o‘ziga 
xos turiga aylangan. Shunga muvofiq M.lik ham yangacha talqinga ega bo‘lgan. Uning 
faoliyat doirasi kengaygan. 7-a. oxiridayoq Misrda M. zimmasiga tunda qo‘shimcha 
namozlarni o‘qish yuklatilgan. Bundan tashqari 9-a.ning ikkinchi yarmida M.ning maxsus 
xonasida namozxonlar tunda Qur’ondan sura, oyatlarni tilovat qilishlari lozim bo‘lgan, 
12-a.ning ikkinchi yarmida, Salohiddin davrida M. kechki azon paytida aqida o‘qiy 
boshlagan, 14-a. boshidan esa, juma kunlari ertalab minorada zikr tushilgan. 
Muhammad (sav) huzurlarida ikki M. - habash cho‘ri o‘g‘li Bilol ibn Raboh va Abu Bakr 
(ra)ning mavlosi Ibn Umm Maktum bo‘lishgan. Shuning uchun masjidlarda ikki M. 
bo‘lishi maqtovga sazovor deb bilingan. Biroq kichik masjidlarda M.ning vazifasini 
ko‘pincha imomning o‘zi bajargan va bajarmoqda. M.lik vazifasi ko‘pincha merosiy 
bo‘lgan. Xalifa Usmon (ra) davrida (644-656) M.lar maosh oladigan bo‘lishgan. 
O’rta asrlarda Mlar tashkilot (korporatsiya)ga birlashganlar, uning tepasida rais al-
Muazzinin turgan. M. vazifasini tahoratsiz, mast, aqli noraso kishilar va ayollar bajarishi 
mumkin emas. Minoralar paydo bo‘lishi bilan nazariy jihatdan M.ni balandlikdan turib 
masjid atrofidagi uylarning haramiga va ichkari qismiga ko‘z tashlamasligi uchun ko‘zi 
ko‘r bo‘lishi afzal deb bilingan. Hoz. paytda musulmon mamlakatlarida M.lar ovoz-
kuchaytirish moslamalaridan foydalanadilar. 
MUALLAQ TOSH - Aqso masjidi yaqinidagi Qubbatus Saxra masjidi ichidagi tosh. 
Quddus (Isroil) sh.da. Rivoyatlarga qaraganda, Rasululloh tosh orqali Buroqga 
chiqqanlar. Ushbu M. t.ning hajmi taxm. 7-8 kv. metr keladi. Uning pastki qismida 2 
kishi sig‘adigan g‘orcha bor. G’or ichiga kirilsa, 7 kishi sig‘adigan joy bo‘lib, u yerga 
joynamoz to‘shab qo‘yilgan, kirgan odam ikki rakaat namoz o‘qib chiqadi. Ushbu tosh 
atrofi 1 m balandlikda panjara bilan o‘rab qo‘yilgan. Rasululloh osmonga 
ko‘tarilganlarida tosh ham orqalaridan ergashib, havoga ko‘tarilgan-u, payg‘ambar 
"to‘xta" deganlarida, u yerdan 2 m ko‘tarilganicha qolavergan. Musulmonlarga bu toshni 
muqaddaslashtirish yoki ziyorat qilish buyurilmagan.