Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc
Yüklə 1,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
MUHOKAMA - sud jarayoni. Sud yuritish tartibi islomda, asosan, 8-a. o‘rtasiga kelib shakllangan. U uchta tamoyilga asoslangan: jarayonda tomonlarning shaxsan ishtirok etishi, jarayonning oshkoraligi, jarayonning uzluksizligi. Jarayon og‘zaki olib borilmog‘i lozim, yozma guvohliklar va dalillar esa, xotira uchun yozuv sifatida qaralgan, ularning haqqoniy ekani guvohlar (shohidlar) tomonidan tasdiqlanishi kerak bo‘lgan. Tomonlarning o‘zlari ayblov yoki da’vo qo‘zg‘atganlar va o‘zlari himoya qilganlar. Agarda tekshiruv lozim bo‘lsa, uni qozi yoki uning vakshsh olib borgan. Agar tomonlardan biri jarayonda ishtirok qila olmasa, uning nomidan vakil qatnashgan, lekin unga albatta qozining ruhsati lozim bo‘lgan. Tomonlar tashqaridan taklif etilgan huquqshunoslar ko‘magidan foydalanishlari mumkin bo‘lgan, ular jarayonda advokatlik vazifasini bajarishgan, lekin, sud uchun ular faqat guvoh hisoblanishgan. Keng oshkoralikni ta’minlash uchun jarayon shunday joyda o‘tishi kerakki, u yerda xalq to‘plana olsin: maydonda, hokim yoki qozining uyi oldida, maxsus xona (mahkama)da va b. Sud shtati doimiy bo‘lmagan: qozi o‘z xohishiga ko‘ra unga kotib, tarjimonlar, xabarchilar va b.ni kiritgan, ularga sudning umumiy xarajatlaridan pul to‘lagan. Sud jarayoni vaqtida haqiqat, yoki tomonlarning biri boshqasini haq ekanini e’tirof etishi, yoki guvohlarning ko‘rsatmalari, yoxud tomonlarning biri qasam ichib o‘z hakdigiga ishontirishi yo‘li bilan aniqlangan. Jarayon quyidagi tartibda o‘tkazilgan: ayblov yoki da’vo qo‘zg‘atilgach, qozi tomonlarning kelish imkoniyatlarini hisobga olib ishning ko‘rilish joyi va vaqtini tayinlaydi. Jarayon boshlanishida ayblovchi tomon o‘z ayblovi yoki da’vosini izhor etib, imkoni boricha dalillar va guvohlarning ko‘rsatmalarini keltiradi, ayblanuvchi tomon o‘zini himoya etuvchi dalil, asoslarni keltiradi. Bordi-yu, tomonlardan biriga qo‘shimcha dalillar to‘plash uchun vaqt zarur bo‘lsa, jarayon shu davrga kechiktirilishi mumkin. |