Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
230
OYATULLOH (arab. - Alloh mo‘jizasi) -shialikda mustaqil fatvo berish huquqiga ega 
bo‘lgan din olim (mujtaxid)la.rining unvoni. O. istilohi shu ma’noda 19-a. ikkinchi 
yarmida ishlatila boshlagan, 20-a. 40-y.laridan esa, keng qo‘llanilmoqda. O.lar dindorlar 
orasida katta obro‘ga, shialik tarqalgan davlatlarda (Eron, Iroq) siyosiy ta’sirga ham 
ega. O. unvoni yuzlab ulamolarda bor. Ulardan bir nechasi "Oyatullohi uzmo" ("Buyuk 
O.") eng yuksak obro‘ga ega bo‘lgan bittasi "Marjai taqlid" ("Taqlid qilinadigan inson") 
deb ataladi va u barcha shialarning oliy rahnamosi deb taniladi (yana q. Humayniy). 
 
OG’AXON - ismoiliylar oqimidagi nizoriylar firqasi rahbarining unvoni. O’rta asr 
oxirlaridan boshlab nizoriy ismoiliilar o‘rtasida o‘z rahnamolarini tirik xudo deb bilish, 
uning amr-farmonlarini so‘zsiz ado etish, unga nazr-niyozlar keltirib berish odat tusiga 
kirgan. O.lar sulolasiga 18-asrda eronlik boy Abul Hasan asos solgan. U o‘zini shia 
imomlarining vorisi deb da’vo qilgan. O. qarorgohi Bombey (Hindiston) shahrida 
joylashgan. Ismoiliylar boshlig‘i Sulton Muhammadshoh (1877-1957) mashhur Olardan 
biri hisoblangan. U G’arbiy Yevropa hukmdorlari bilan til biriktirib ish olib borgan, 
Angliyaning Hindistondagi mustamlakachilik siyosatini yokdab chiqqan. O.lar boshqa 
mamlakatlarda yashaydigan ismoiliylardan ham zakot olib turadi. 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
231
- P -
PAYG’AMBAR (fors. - xabar keltiruvchi) -islom aqidasiga ko‘ra, Alloh bilan uning 
bandalari o‘rtasidaga elchi; Allohning buyruq va ko‘rsatmalarini vahiy orqali qabul etib, 
ularni o‘z ummatiga to‘la-to‘kis yetkazuvchi vakil. P. bilan Alloh o‘rtasida elchilik qiluvchi 
farishta ham borki, uning nomi Jabroildir. Ba’zida Alloh taolo P.ga bevosita vahiy 
yuborishi va bevosita gaplashishi ham mumkin. Qur’oni karimda quyidagi P.lar nomi zikr 
etilgan: Odam, Idris, Nuh, Hud, Solih, Ibrohim, Ismoil, Ishoq, Ya’qub, Yusuf, Lut, Ayyub, 
Zul-Kifl, Yunus, Muso, Horun, Shuayb, Ilyos, Alyasa, Dovud, Sulaymon, Zakariyo, 
Yahyo, Iso va Muhammad alayhissalom. Ana shu va b. o‘tgan P. larning barchasini 
tasdiq etib, ularning barhaq P. bo‘lib o‘tganliklariga ikkilanmay imon keltirish har bir 
musulmon zimmasidagi imon shartlaridandir. Demak, P.larning birinchisi - Odam (as) 
oxirgisi - Muhammad (sav)dir. Ulardan keyin to qiyomat kunigacha boshqa P. kelmaydi. 
Lekin Muhammad (sav)dan keyinga o‘tgan davrda ham bir necha soxta Plar paydo 
bo‘lgani ma’lum. P.lar katta-kichik gunohlardan pokdirlar. Illo, ba’zi kichik yanglish, 
sahvu xatolar sodir bo‘lgan bo‘lishi mumkin. Aziz-avliyolarning hech biri P. darajasiga 
yeta olmaydi. 
PARANJI (arab. hijob - yoping‘ich) -islomda odatga kirgan ayollar yoping‘ichining 
o‘zbeklar va tojiklar orasida tarqalgan turi. Ayollarning gavdasini, yuz-ko‘zini yashirib 
turishga xizmat qilgan. P. uydan tashqarida yopinilgan. P.ning old tomoni to‘rsimon 
chachvon (chimmat; tojikcha chashmband -ko‘zto‘sar) bilan berkitilgan. Islom tarqalgan 
boshqa mamlakatlarda bunday yopingachlarning juda ko‘p turlari (mas., Eron va 
Afg‘onistonda chodira, turkmanlarda yashmal va h.k.) tarqalgan. Paranji yopinib yurish 
odati deyarli qolmagan bo‘lib, u ayrim marosimlardagina foydalaniladi.