Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

VIDO XUTBASI - Muhammad (sav)ning vidolashuv xutbalari: 632 y. 8 martda 
Makkada, Arafotda. Qusvo degan tuyalariga mingan holda Arabistonning turli yerlaridan 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
307
kelgan 124 ming musulmonga qarata o‘qilgan. Bu tarixiy xutba "V. x." nomini olgan 
bo‘lib, u nafaqat yig‘ilgan musulmonlarga, balki butun insoniyatga qaratilgandi.
 
VIJDON ERKINLIGI - ijtimoiy-falsafiy tushuncha; har kimning o‘z e’tiqodiga ko‘ra, 
mazkur jamiyatda mavjud ijtimoiy me’yorlarni buzmagan holda vijdoni buyurgani 
bo‘yicha yashash, ishlash imkoniyati. Bunda dinga munosabat masalaning bir tomoni 
hisoblanadi. Siyosiy jihatdan V.e.ga demoqratiya ko‘rinishlaridan biri sifatida qaraladi. 
Yuridik nuqtai nazardan V.e. insonning asosiy shaxsiy huquqlari sirasiga kiradi va 
demoqratik erkinliklardan biri hisoblanadi. O’zbekistonda u O’zR Konstitutsiyasida, 
"Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida"gi Qonunda (1991 yil 14 iyunda qabul 
qilingan, 1998 yil 1 mayda yangi tahriri tasdiqlangan) nazarda tutilgan. Konstitutsiyaga 
ko‘ra, "hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan dinga e’tiqod 
qilish yoki hech qaysi dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga ega" (31-modda). O’zbekiston 
Respublikasining Konstitutsiyasi bo‘yicha diniy qarashlarni majburan singdirishga yo‘l 
qo‘yilmaydi. Ayni vaqtda yangi tahrirdagi "Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar 
to‘g‘risida"gi Qonunga ko‘ra, dinga munosabatidan qat’i nazar, fuqarolarning tengligi 
ta’minlanadi (4-modda). Ushbu Qonunda ta’kidlanishicha, hech bir dinga yoki diniy 
e’tiqodga boshqalariga nisbatan biron-bir imtiyoz yoki cheklashlar belgilanishiga yo‘l 
qo‘yilmaydi. Qonun muayyan yoshga yetgan fuqarolarning o‘z diniy ehtiyojlarini 
qondirish uchun diniy tashkilot tuzish, oliy va o‘rta diniy o‘quv yurtlarida ta’lim olish 
tartib-qoidalarini ham belgilab bergan. Ayni vaqtda dindan davlat va Konstitutsiyaga 
qarshi targ‘ibot olib borishda, millatlararo adovat uyg‘otishda, vaziyatni 
beqarorlashtiruvchi uydirmalarni tarqatishda, aholi o‘rtasida vahima chiqarishda ham 
davlat, jamiyat va shaxsga qarshi qaratilgan boshqa g‘arazli maqsadlarda foydalanishga 
yo‘l ko‘yilmaydi (5-modda). 
VILOYATI FAQIH - shialikda "yashiringan imom" - mahdiyning kelishi va adolat 
o‘rnatishi haqidagi g‘oyaga bog‘langan tushuncha. 1979 y.dagi Eron islom inqilobi 
natijasida bu g‘oyani amalga oshirish, amalda imom zimmasiga yuklash mumkinligi 
haqidagi aqidalar vujudga keldi. Eron islom jumhuriyatiga 1989 y.gacha rahbarlik qilgan 
oyatullo al-uzmo Ruhalloh al-Musaviy al-Humayniy ana shunday V.f. rahbari vazifasini 
bajardi, ya’ni u davlatning biror lavozimida bo‘lmasa ham, amalda butun Eron ijtimoiy 
hayotiga rahbarlik qildi.
VIRD (arab. - vazifa) - tark qilmay doim bajarib turiladigan vazifa, duo; tasavvufda 
shayx va muridlarning kundalik o‘qib yurishlari uchun zarur bo‘lgan Qur’oni karim 
gilovati, zikr, tasbeh o‘garish, duo, salavotlar. Ular kechki va tunga ibodatlar orasida ado 
etilib, tariqatning asosi hisoblanadi.