Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
BEHBUDIY Mahmudxo‘ja (1875-1919) -ma’rifatparvar, muftiy, Turkistonda jadidchilik 
harakati asoschilaridan biri. Samarqand sh.da imom-xatib oilasida tug‘ilgan. Qorilar 
maktabini tugatgan. Samarqand va Buxoro madrasalarida tahsil olgach, qishloq 
joylardagi qozilar va muftiylarga mirzalik qilgan. 1899-1900 y.larda haj safarida bo‘lgan. 
1906 y. Nijniy Novgorodda o‘tkazilgan Butun Rossiya musulmonlarining 3-qurultoyida 
Turkiston delegatsiyasini boshqargan va ma’ruza qilgan. B. o‘sha paytda Turkistonda 
g‘oyalari tarqala boshlagan sotsial-demoqratik partiya dasturiga keskin qarshi chiqqan. 
"Biz musulmonlar uchun bu partiyaga kirish katta ziyon keltiradi. Sotsial-
demoqratlarning dasturi shariatga xilofdir" ("Taraqqiy" gazetasi, 1906 y. 29-son). B. 
adabiy-ilmiy, noshirlik faoliyati bilan shug‘ullangan. Uning yangi usuldagi maktablar 
uchun yozgan "Amaliyoti islom" (1908), "Muxtasari tarixi islom" ("Islomning qisqacha 
tarixi") (1909) darsliklarini alohida ko‘rsatish mumkin. B. o‘z davrining yirik islom 
ulamosi bo‘lib, fiqhga oid kitoblar ustida tinimsiz ishlagani bois unga muftiy unvoni 
berilgan. B. umrining oxirigacha Jomboyda muftiylik qilgan. Hamisha bid’atga qarshi 
kurashib, dinni to‘g‘ri tushunish va targ‘ib qilishga da’vat etgan. Uning umuman tarix, 
xususan, islom tarixi haqidagi asarlari diqqatga sazovordir. 
B. 1917 y. oktyabr to‘ntarishini zo‘ravonlik deb bilib, moddiyunchilik va xudosizlikni shior 
qilib olgan sho‘rolar tuzumini qoralagan. Shu bois sho‘ro ayg‘oqchilari chaquvi bilan 
Shahrisabzda hibsga olinib, 1919 y. qatl qilingan. 
B.ning "Tanlangan asarlar" kitobi mustaqillik yillarida 2 marta (T., 1997; 1999) nashr 
etilgan.
BIBI MARYAM - q. Maryam.

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
55
BIBI MUSHKULKUSHOD (fors. - mushkulni oson qiladigan ayol) - diniy tasavvurlarga 
ko‘ra kishini qiyinchiliklardan xalos etadigan avliyo ayol obrazi. B.M. haqidaga 
rivoyatlardan birida o‘tin yig‘ib yurgan chol o‘rog‘ini yo‘qotib qo‘yadi va uni qidirib B.M. 
yashaydigan g‘orga kirib qoladi. B.M. cholga agar u xar haftaning chorshanbasida unga 
atab ziyofat o‘tkazsa, o‘rog‘i topilishini va hozirgisidan ko‘proq o‘tin yig‘ishi mumkinligani 
aytadi. Chol bu talabni bajaradi va ishi yurishib ketadi. Chol ehtiyotsizlik qilib bir safar 
chorshanbani o‘tkazib yuboradi va yana og‘ir ahvolga tushib qoladi. Xatosini tuzatgach, 
yana ishi yaxshilanib ketadi. Rivoyatning musulmonlashtirilgan ko‘rinishida B.M. so’fiylik 
tariqatlaridan biriga asos solgan Bahovuddin Naqshbandiyning xolasi sifatida talqin 
qilinadi. Asosan, dindor ayollar orasida kishining mushkulini oson qilish, ishini yurgizish 
maqsadida qilinadigan irim-sirimlar B.M. rivoyatiga borib taqaladi.