Microsoft Word KichikBiznes doc

11.3. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishning xorijiy 
mamlakatlar tajribasi.
Amerikalik T.Rubel va S.Paladinolarning ta’kidlashicha,
"Tad-
birkorlar jamiyatga boylikni olib keladilar, kichik biznes egalari esa mavjud 
bo’lgan boylikni o’zlashtiradilar".
Rivojlangan mamlakatlarda kichik biznesni ta’riflaydigan 
uchta yon-
dashuvni ajratib ko’rsatsa bo’ladi:
miqdor, sifat va kombinasiya . 
Mikdoriy yondashuv
asosida kichik biznes subyektlarini aniqlashda, 
asosan, ishlovchilar soni, sotish hajmi va aktivlarning balans qiymati kabi 
ko’rsatkichlardan foydalaniladi. Shu bilan birga, uchta ko’rsatkichdan bit-
tasini asos qilib ta’riflash amaliyoti keng tarqalgan. Bunday yondashuvni 
Yevropa Ittifoqining eski, 90-yillardagi kichik biznesga berilgan ta’rifi misol-
ida ko’rish mumkin. Shy bilan birga bu mezonlarning kombinasiyasidan foy-
dalanish amaliyoti ham mavjud. Masapan, Yevropa Ittifoqining 1995 yildan 
amal qilayotgan yangi ta’rifi, (1.1.1-jadval). Ammo, Yevropa Ittifoqida qabul 
qilingan yondashuvdan ko’pgina davlatlarda foydalanilmagan va bu yon-
dashuv Auditorlar Sudining tanqidiga uchragan. Auditorlar sudi Yevropa 
Parlamenti Komissiyasidan "kichik biznes" tushunchasiga mukammalroq 
tarifni kiritishni talab qildi. Natijada, 1995 yilda Yevropa Ittifokida kichik 
korxonalarni ta’riflashning yangi ko’rsatkichlari joriy qilindi. 
11.3.1.-jadval. 
Yevropa Ittifoqida qabul qilingan kichik biznes subyektlarini aniqlash-
ning miqdoriy mezonlari 
Ko’rsatkichlar
Makro korx-
onalar 
Kichik korx-
onalar 
O’rta korxon-
alar 
Ishchilar maksimal soni 
10 
50 
250 
Maksimal yillik aylanma 
(mln. EKYu) 
- 
4 
16 
Maksimal balans qiymati 
(mln. EKYu) 
- 
2 
8 

---

115 
Kichik biznes subyekti deb tasniflash uchun u ishchilar soni mezonini 
va 11.3.1-jadvalda ko’rsatilgan ikkita mezondan bitta talablariga javob berish 
kerak. Qo’shimcha sifatida u korxona mustaqil bo’lishi kerak, ya’ni korxon-
aga boshqa bitta yoki bir nechta korxonalarning egalik qilishi 25% dan 
oshmasligi kerak. Yevropa Ittifoqi davlatlarida kichik biznes subyektlarini 
qo’llab- quvvatlash siyosati o’tkazilganda boshqa ko’rsatkichlardan ham foy-
dalanishlari, ya’ni bu mamlakatlar kichik korxonalarni belgilashda shu mam-
lakatga mos keladigan ko’rsatkichlarni qo’llashlari mumkin. Yevropa Ittifoqi 
Komissiyasi firmani kichik biznes subyektiga kiritish uchun quyidagi mezon-
larni ishlab chiqqan ishchilar soni 100 dan, xususiy asosiy vositalar hajmi 75 
mln EKYu dan, nizom kapitalida yirik firmaning ulushi 33% dan oshmasligi 
kerak. Yevropa Ittifoqi Komissiyasi ishchilar soni 9 kishigacha bo’lgan 
mikrokorxonalarni (shaxsiy korxona, oilaviy va fermer xo’jaliklari) va ish-
chilar soni 10-99 kishigacha ega bo’lgan.