Microsoft Word KichikBiznes doc

Markaziy bank ishlab chikarish korxonalari uchun berilgan kredit 
so’mmasini kaytarib olish me’yorini 20%dan 30%gacha belgilab 
qo’ygan. Bu juda katta foiz. Bunday foizdagi kreditlarni boy bo’lgan 
katta korxonalar olishi mumkin.
Masalan, Amerika bilan birgalikda Sergelida tashkil etilgan «Toshkent 
quvur zavodi» (Amerika ulushi 80 %) ko’shma korxonasiga shundan 20 % 
lik kredit berilgan. Bu korxona bir yilda 2 mln. AQSh dollari miqdorida 
mahsulot ishlab chiqaradi. Korxonada 70 kishi ishlaydi. Eksport bilan 
shug’ullanadi. Bu korxona Rossiyada joylashgan Amerika korxonasidan 57 
mm.li truba lentasini keltirib bu yerda qayta ishlaydi, payvand izlarini 
yo’qotadi. Bu jarayonda 3 xil ish juda katta quvvatli dastgohlarda bajariladi. 
Metallni yumshatish 360° issiqlikda olib boriladi. 
Toshkent viloyatining Qibray tumanida joylashgan 100% xorijiy 
investisiya bilan ishlaydigan «Dobro — Toshkent» Amerika korxonasi 
mayizni qadoqlab eksport qiladi. 
Toshkentdagi (Akademiklar shaharchasida) Shveysariya bilan birga 
tashkil etilgan «Vitya» qo’shma korxonasi bir marta ishlatiladigan idishlar 
(stakanlar) ishlab chikaradi. Bizningturmush tarzimizda hali ularga uncha 
talab yo’q, shu bois hozircha bu mahsulotni katta-katta xo’jaliklar, tash-
kilotlar xarid qilishmoqda. 

---

70 
 
8.3. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik tizimida foyda hajmi va rent-
abellik darajasini hisoblash va tahlil qilish usullari. 
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik tizimida mahsulotlarni sotishdan 
va xizmat ko’rsatishdan olingan foyda sof pul tushumi (
qp
) bilan ularning 
tannarxi (
qz
) orasidagi farq tariqasida aniqlanadi:
qp-qz
, 
q-sotilgan mahsulot miqdori., p- sotilgan mahsulot bir birligining bahosi., 
z- sotilgan mahsulot bir birligining tannarxi.
Mahsulotlarni sotishdan olingan yalpi foyda tahlilini fermer xo’jaligi misol-
idako’rib chiqamiz. 
Hisobot yilidagi bir mahsulotni sotishdan olingan yalpi foyda summasini 
bazis yilidagi summasiga,yoki biznes-reja bo’yicha ko’zda tutilgan foyda 
summasiga solishtirib, o’zgarishi (ko’payishi yoki kamayishi) aniqlanadi: 
 
q
1,
q
0 
– hisobot va bazis yillarida sotilgan mahzulot miqdori
., 
z
1
,z
0 -
hisobot va bazis yillaridagi 1 s mahsulot tannarxi., 
p
1
,p
0 - 
hisobot va bazis yillaridagi 1 s mahsulot sotish bahosi. 
Ushbu formuladan ko’rinib turibdiki, mahsulotni sotishdan olingan yalpi 
foydaning o’zgarishiga bevosita quyidagi uch omil ta’sir qiladi: