Microsoft Word Маруза матн Тупрок-усимлик Zionet22

Primitiv profil
(ibtidoiy) 
AS
bo‘lganda kam rivojlanagan; 

---

19
 To‘liq rivojlanmagan
profil qisqa hamma gorizontlari; 
 Normal profil;
 Kuchsiz rivojlangan 
profil (kuchsiz diffyerensiyalangan profil) bunda gorizontlarni 
ajratish juda qiyin bo‘ladi.
 Buzilgan
(yeroziyaga uchragan) profil. 
Ao - o‘simliklarning organik qoldiqlaridan iborat organogen gorizont (o‘rmon to‘shamasi, 
dasht o‘simliklari namati); 
Organik moddalar to‘planadigan
(akkumulyativ) 
gorizont
(A) tuproq profilining yuqori 
qismida yashil o‘simliklarning qurigan biomassasi to‘planishidan hosil bo‘ladi. Bu gorizont 
o‘zining ifodalanishi, xaraktyeriga ko‘ra - gumusli - akkumulyativ gorizont, tuproqning yuqori 
minyeral qatlamida hosil bo‘lib, ularda minyeral moddalarning parchalanishi va ishqorsizlanishi 
ifodalanmagan; 
A
1
- gumusli-elyuvial, tuproq profilining yuqori gorizonti hisoblanib, unda morfologik va 
tarkibi jihatdan minyeral moddalarning parchalanishi va ishqorsizlanishi ifodalangan (o‘rmon, 
o‘rmon-dasht, dasht zonalarida yaxshi shakllangan). 
A
va 
A
1
gorizontlari odatda boshqa gorizontlarga nisbatan ancha to‘q, qoramtir tusli 
bo‘lib, bunda eng ko‘p miqdorda organik moddalar (gumus) va oziq moddalar to‘plangan. 
Ishlov byeriladigan tuproqlar profili odatda haydalma gorizontdan 
(Ah)
boshlanadi. Bu gorizont 
tuproq gumusli qatlam va qisman pastki gorizontlarning haydalishi tufayli hosil bo‘ladi. 
CHimlanish jarayoni yaxshi boradigan qo‘riq yerlarda (qora tuproqlar, kashtan va bo‘z 
tuproqlarda) chim qatlami 
(Ach)
yaxshi ifodalanadi. 
Elyuvial
(yuvilma) 
gorizont
(A
2
) tuproq minyeral qismining intensiv parchalanishi va bu 
mahsulotlarning pastki qatlamlarga yuvilib ketilishi jarayonlari natijasida paydo bo‘ladi. U 
ochroq tusli. Illyuvial yoki o‘tuvchi (oraliq) gorizont (V) elyuvial yoki gumus (chirindi) li 
gorizont ostida hosil bo‘lib, ona jinslariga o‘tuvchi qatlam 
h
isoblanadi. 
Elyuvial gorizontli tuproqlarda illyuvial gorizont yaxshi shakllanib, unda yuvilgan 
moddalar (tuproq paydo bo‘lish mahsulotlari) qisman ana shu qatlamda to‘plana boshlaydi. 
SHuning uchun shimilma gorizont ham deyiladi. 
Illyuvial gorizontning quyidagi turlari: