Microsoft Word Materiallar Full

 

 

---

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

73 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

POLİETILENQLİKOLLA BƏZİ ÜZVİ TURŞULARIN DUZLARININ  

SULU QARIŞIĞINDA ƏMƏLƏ GƏLƏN İKİFAZALI SİSTEMLƏR  

 

Gülər  EYYUBOVA  

BakıDövlətUniversiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Polimer-su ikifazalı sistemlərinin tətbiqi bir vaxtlar ön plana keçmiş  və bu sistemlərin fundamental elmi tədqiqi 

nisbətən diqqətdən kənarda qalmışdır. Belə ki, ikifazalı sulu polimer sistemlərinin əmələ gəlmə mexanizmi, onların fiziki-

kimyəvi xassələrinə xarici amillərin təsiri, bu sistemlərdə  bəzi maddələrin paylanması  məsələsi  ədəbiyyatda ziddiyyətli 

fikirlərlə izah edilirdi. Bəzi müəlliflər komponentlərin həll edici rolunu irəli sürürdülər. Onlar iddia edirdilər ki, əgər 

ikipolimer hər hansı həll edicidə ikifazalı sistem verirsə, onda bu hadisə digər həlledicilərlə də müşahidə olunmalıdır. Son 

zamanlar isə E.Məsimov, B.Zaslavski və digərləri elmi tədqiqat işlərində ikifazalı sulupolimer sistemlərinin yaranmasında 

suyun həlledicirolamalikolmasınıirəlisürürvəbunutəcrübifaktlarlatəsdiqedirlər. 

Geniştətbiqimkanlarınamalikolanpolimer-polimer-suikifazalısistemləriilə yanaşı bir polimerin iştirakı ilə alınan 

polimer - qeyri üzvi elektrolit ikifazalı sistemləridə  tətqiqat obyekti kimi böyük maraq kəsbedir. Bu sistemlər  əvvəlki 

sistemlərdən həm iqtisadi səmərəliliyinə görə, həmdəböyükayırmaqabiliyyətinəgörəfərqlənirlər.  İkifazalıpolimer-polimer-

susistemlərindəolduğukimipolimer-duz-susistemlərindədəfazalaraayrılmamexanizmimübahisələrdoğurur. 

Onagörədəhəmpolimer-polimer-su, həmdəpolimer-qeyri-üzvielektrolitikifazalısistemlərindəfazalara ayrılma mexanizminin 

molekulyar aspetlərinin tədqiqi özelmiaktuallığınısaxlayır. 

Təqdim olunmuş  işdə PEQ - C

4

O

6

H

4

KNa - H

2

Oikifazalısistemlərininfiziki-kimyəvixassələritədqiq olunmuşdur. Bu 

sistemin binodal əyrisi qurulmuş, birləşdiricixəttinmeylbucağıtəyinedilmişdir. Qeydedəkki, polimer-polimer-su və digər 

polimer-qeyri-üzvielektrolitikifazalısistemlərinənisbətənbusistemdəfazalaraayrılmaprosesidahasürətlə - 1saat ərzində baş 

verir. 

Məlumolduğukimiikifazalısulupolimersistemlərinintədqiqionagörəaktualdırki, belə sistemlərdə gedən proseslər canlı 

orqanizmdə gedən proseslərinmodeliolabilər. Doğrudandasisteminbir-birindən hidrofobluqlarına görə  fərqlənən eyni 

zamanda mövcud olan fazaları arasında bioloji maddələrin paylanmasının araşdırılması orqanizmdə daşınması qanla həyata 

keçirilən maddələr mübadiləsi mexanizmini də izah etməyə kömək edər. Fazaların çox hissəsini su təşkil etdiyindən belə 

mühitdəmakromolekullarınkonformasiyasıvəstrukturunutə`yinedənqarşılıqlıtəsirlərikəmiyyətcəanalizetməkvəbununüçünopt

imalyollaraxtarmaqçoxəhəmiyyətlidir. 

İkifazalısulupolimersitsemlərininfiziki-kimyəvixassələrinəpolimerinmolekulçəkisinin təsirinin öyrənilməsi bu 

sistemlərdə fazalara ayrılma prosesindəsuyunhəlledicirolamalikolmasıhaqqındakıhipotezanın təsdiqinə özünün böyük payını 

vermişdir. BusəbəbdənpolimerinmolekulçəkisininPEQ-C

4

O

6

H

4

Na

2

-H

2

Osistemininhaldiaqramlarınatəsiritədqiqolunmuşdur. 

Alınmışdır ki,PEQ-inmolekulyar kütləsi artdıqcakomponentlərindahakiçik konsentrasiyalarında fazalaraayrılmaprosesi baş 

verir. Bufaktıbeləizahetməkolarki, polimerinmolekulyar kütləsi artdıqcaonunhidrattəbəqəsindəkisumolekullarınınsayı artır 

və sistemdəsərbəstsumolekulları- nınsayıazalır, həllolmaçətinləşir, müxtəlifstrukturlusuyunfazalaraayrılmasıbaşverir. 

C

4

O

6

H

4

Na

2

duzundabirNaionununKionuiləəvəzolunmasıikifazalısistemineynizamandamövcudolanfazalarınınpolimer 

tərkibini dəyişir və binodaləyrisiabsis oxuna tərəf sürüşür. Polimer-suikifazalısistemlərindəfazalaraayrılma mexanizminin 

molekulyar aspektlərinianalizetdikdəbuprosesdəsuyunhəlledicirolamalikolmasıhaqqındahipotezanıntəsdiqialınır. Beləki, 

həmpolimer-polimer-su, həmdəpolimer-qeyri-üzvielektrolitikifazalı sistemlərində faza əmələ  gətirən komponentlərin 

(polimervəduzun) təsiriiləsistemdəsuyunikimüxtəlifstrukturuyaranırvəbusustrukturlarıayrı-ayrıfazalarınözəyinitəşkiledir. 

Termodinamiktarazlıqhalındakomponentlərinböyükkonsentrasiyasındahəminstrukturlarsistemineynizamanda mövcud olan 

fazalarında cəmlənirlər.