Microsoft Word Materiallar Full

 

 

---

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

151 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

ABŞERONDA MEYVƏ AĞACLARINDA FİTOPLAZMA XƏSTƏLİKLƏRİNİN 

MOLEKULYAR İDENTİFİKASİYASI 

 

Gülsəba KAMİLOVA, G.Ş. BALAKIŞIYEVA 

Bakı Dövlət Universiteti 

[e-mail] 

 

Fitoplazmalar hüceyrə divarı olmayan bakteriyalar olub bitkilərdə müxtəlif xəstəliklər törədirlər. Fitoplazma xəstəlik-

ləri iqtisadi cəhətdən  əhəmiyyətli olan meyvə  və  tərəvəz bitkilərinin məhsuldarlığını ciddi surətdə  zəiflədir və sonda bu 

bitkilərin məhv olmasına gətirib çıxarır.  

Təqdim edilən tezis fitoplazmaların aşkar olunması məqsədilə 2013-cü il sentyabr ayında Pirşağı qəsəbəsində aparılmış 

monitorinqlərin nəticələrini əks etdirir. Monitorinqlər zamanı Pirşağı qəsəbəsində yerləşən tərəvəzçilik İnstitutunun meyvə 

bağı, eləcə də bir neçə şəxsi bağ diqqətlə nəzərdən keçirilmiş, nəticədə saralma, soluxma, yarpaqların qızarması, xlorotik 

burulması kimi fitoplazma xəstəliklərinin əlamətləri müşahidə olunmuşdur. Xəstəlik əlamətlərinə malik bitkilərdən yarpaq 

nümunələri toplanmışdır. Xəstə bitkilərlə yanaşı neqativ kontrol kimi sağlam bitkilərdən də nümunələr götürülmüşdür. 

Toplanmış bitki yarpaqlarının mərkəzi damarlarından nüvə DNT-si CTAB ekstraksiya metoduna uyğun olaraq ayrılmışdır. 

Hər bir DNT ekstraktının 2 μl-i 50 μl reaksiya qarışığında fitoplazmalar üçün universal praymerlərlə (R16mF2 / R16mR1 

xarici praymerlər və R16F2n / R16R2 daxili praymerlər)  aparılan  16Sr Nested PZR metodu vasitəsilə yoxlanılmışdır. 

Nested PZR məhsulların (7 μL) analizi 1X TBE buferi ilə 1% aqaroza gelində aparılan elektroforez vasitəsilə  həyata 

keçirilmişdir. Fitoplazmaları identifikasiya etmək üçün RFLP analizdən istifadə olunmuşdur. Nested PZR məhsulların 4 μl-i 

RsaI fermenti ilə 20 μl reaksiya qarışığında 37 °C temperaturda gecə  ərzində inkubasiya olunmaqla restriksiyaya məruz 

qoyulmuşdur. RFLP-nin nəticələri 2%-li aqaroza gelində 65 V gərginlikdə elektroforetik analiz edilmişdir. Klassik CTAB 

metoduyla ayrılmış DNT ekstraktlarının R16mF2 - R16mR1 və R16F2n - R16R2 universal praymerlərilə 16Sr Nested PZR-

in aqaroza gelində elektroforetik analizi nəticəsində  alça və armud ağaclarında fitoplazma aşkar olunmuşdur. 

Aşkarlan olunmuş fitoplazmalar əldə edilmiş 16Sr Nested PZR məhsulların RFLP analizi vasitəsi ilə növ səviyyəsində 

identifikasiya edilmişdir. Rsa I endonukleazası ilə aparılmış restiksiyanın nəticələrinin 2 %-li aqaroza gelində analizi 

göstərmişdir ki, alça-4 nümunəsindən ayrılmış DNT ekstraktından  əldə edilmiş 16Sr Nested PZR məhsulu kontrol 

fitoplazmalardan ‘Ca. P. prunorum’ növünün ESFY izolyatı ilə eyni RFLP profilinə malik olmuşdur. Xəstə armud ağaclarından 

(armud-10 və armud-11) ayrılmış DNT ekstraktlarından amplifikasiya olunmuş 16Sr Nested PZR amplikonlarının RFLP 

profilləri isə ‘Ca. P. pyri’ fitoplazma növünün PD izolyatının RFLP profili ilə identiklik təşkil etmişlər. Bu da alça ağacının 

‘Ca. P. prunorum’, armud ağaclarının isə ‘Ca. P. pyri’ fitoplazma növü ilə yoluxduğunu göstərir.