İLKOKULDA OKUMA VE YAZMA ÖĞRETİMİNİN ÖNEMİ
Ahmet BAYAR
Qafqaz Üniversitesi
Dil kendi içinde kuralları olan bir iletişim aracıdır. Bu kuralların öğretimi ve öğrenilmesi işi de kendine ait bazı
kurallar taşımaktadır. İnsan kendi anadilini öğrenmesi süreci içerisinde ve daha sonraki aşamalarda da bu kurallar bütünü
kendisini göstermektedir. Anadili bireyin başlangıçta annesinden, yakın aile çevresinden daha sonra da ilişkili bulunulan
çevreden öğrenilen, insanın bilinçaltına inen ve bireylerin, topluma en güçlü bağlarını oluşturan, dildir. Anlaşmanın temel
aracı, dildir. İnsan dil sayesinde çevresiyle ilişki kurar, yaşamını daha da kolaylaştırır. Dil, düşüncenin kalıbı, hayatta
başarının anahtarıdır. İnsanoğlu, hayatta bu aracı kullanabildiği ölçüde başarılı olur. Anadili öğretimiyse; bireyin aile ve
yakın çevresinden gelişigüzel kültürlenme süreciyle öğrenilen dilin, okullarda “ kasıtlı kültürlenme” yoluyla dilin
kurallarının ve doğru kullanımlarının bireylere kazandırılması etkinliğidir.
Çağdaş yaşam ve uygarlığın temeli, okuma ve yazmaya dayalıdır. En pratik etkinliklerden, en karmaşık toplumsal,
ekonomik, bilimsel ve siyasal etkinliklere kadar her alanda okuma yazmanın önemli bir araç olduğu çok açıktır. İnsanın her
alanda gelişimi anadilini öğrenmesi ile başlamaktadır. Toplumsal gelişme için bireylerin eğitimin temel taşı olan okuma ve
yazma eğitimininde yeterli düzeyde beceri sahibi olması gerekmektedir. Aslında okuma yazma öğretimi bir amaç değil,
eğitimin amaçlarına ulaşmada kullanılan bir araçtır.
Bireyin gelecekteki başarı ya da başarısızlığı, okuma yazmanın biçimi ve buna bağlı olarak kazandırılacak beceri ve
alışkanlıkların niteliği ile orantılıdır. Bu sebeble, okuma yazma öğretiminin amacı, çocuğa her ne biçimde olursa olsun
okuma yazma öğretmek değil, çağdaş yöntem ve tekniklere uygun bir okuma yazma becerisi kazandırmaktır. Çünkü çağdaş
yaşam, hızlı, doğru, anlamlı ve eleştirel bir bakış gerektirir. Okuma yazma öğretimi insanın düşencesini ortaya koyabilmesi
için gerekli bir araç olarak kabul edilmektedir.
Anadili öğretimi içinde “ilkokuma yazma öğretimi” adı verilen öğretim, bu öğretiminin alt yapısını oluşturmaktadır.
Öğrencilerin bu dönemde kazanacağı dinleme, okuma, konuşma ve yazma becerilerini yaşam boyu kullanacaklardır.
Özelllikle okuma yazma becerilerini kazanmada yapılacak hatalar, öğrencinin ileriki sınıflarda ve diğer derslerdeki
başarısını olumsuz yönde etkileyecektir.
Okuma yazma öğretimi altı basamakta gerçekleştirilmektedir. Her basamağın hedef davranışları, bir sonraki basamağın
önkoşul davranışlarıdır. Bir diğer deyişle; okuma yazma öğretiminin bir önceki basamağı; bir sonraki basamağın
önkoşuludur. Hazırlık basamağının davranışlarını öğrenemeyen, cümle basamağında başarısız olacak; cümle basamağının
davranışlarını öğrenemeyen öğrenci de sözcük ve hece basamağında başarısız olacaktır. Öğrencinin, birbirinin önkoşulu
olan davranışları öğrenememe birikintisi; okuma yazma öğrenmesini kilitleyecektir.
Kurallara uygun dil öğretimide ilkokulda başlar. İlkokulun birinci sınıfı, bunun ilk basamağını oluşturur. Tüm olumlu
davranışlar, bu dönemde kazanılır; çocuk bu dönemde şekillenir.
|