Microsoft Word monoqrafiya docx

Nakam eşq  
Hicri tarixiylə beşinci  əsrin ortalarında Nasir Xosrovun şərəfnaməsində göstərilir 
ki, Hecaz qəbiləsinin yaşadığı uçuq qalanın divarları Leyligilin oturaq məntəqəsi idi. 
“Məcnun və Leyli” ərəb şifahi ədəbiyyatında nəsrlə mövcud idi. Asitan İbn Mənuçehr 
isə Nizaminin “Xosrov və  Şirin” dastanı ilə tanış olduğu üçün şairdən “Leyli və 

---

118 
 
 
Məcnun”u nəzmə çəkməyi xahiş etmişdir. Nizaminin oğlu Məhəmməd də atasından bu 
əsərin yenidən yazılmasını rica etmişdir.  
Nizami ilk şairdir ki, bu əsəri nəzmə  çəkmiş  və bundan sonra bütün “Leyli və 
Məcnun” yazanlara yol açmışdır. Əbuəlfərəc İsfahani də bu əsərə müraciət etmiş və bəzi 
məxəzləri göstərmişdir. Bu səpkidə yazanların əsərlərinə qəti rəy vermək doğru olmazdı, 
hər kəs müəyyən zəhmət çəkmiş, ancaq demək lazımdır ki, Nizami həm bu dastanı 
nəzmə çəkən ustad və şeriyyət baxımından əvəzsiz şair kimi mislsizdir.  
Ərəb mənbələrindən götürülən faktlar bizə əsas verir ki, bu eşq mövcud imiş. Bu 
dastan  şairlərin dilində hicri IX əsrə  qədər davam etdirilmişdir. “Leyli və  Məcnun” 
dastanı  ərəb, hind və fars ədəbiyyatında geniş vüsət almışdır və görünən budur ki, 
Nizami bunlardan xəbərdar idi. Lakin doğurdan da Nizaminin bunlardan fərqli olaraq öz 
dəsti-xətti mövcuddur. Əflatuni eşq burada özünü göstərir.  Ərəb təbiri ilə nakam eşq 
anlamına gəlir. Aşiq və məşuqun bir-birlərinə qovuşmasının səbəbi o ictimai quruluşla 
əlaqədardır.  
Nizami təsiri bir şərqlə bitmir o, özündən sonra yazıb-yaradan qərb dramaturqu 
Şekspirə belə təsir etmişdir. Nizami Xaqaninin “Töhfeye-əleraqeyn” vəzniylə “Leyli və 
Məcnun” məsnəvisini yazmışdır. Lakin Nizami əxlaqi və ictimai məsələlərə toxunmuş, 
onları qabartmışdır.  
Beləliklə Şivanşah hökmdarı Axistanın xahişi ilə 400 beytlik əsəri 14 aydan da az 
bir müddətdə Nizami tamamlamışdır.  
Hazırda 50-dən artıq  şair farsca və türkcə “Leyli və  Məcnun” dastanına nəzirə 
yazmışlar ki artıq onlar tanınırlar.