Microsoft Word mulki huquq doc

3. Müddətin növləri 

Mülki hüquq elmində müddətlər müxtəlif növlərə bölünür. Onlar cürbəcür meyar və əlamətlərə görə təsnif 

edilir. 

Müəyyən edilmə əsasına görə mülki-hüquqi müddətlər üç yerə bölünür. Başqa sözlə desək, müddətin nəyin 

ə

sasında müəyyən edilməsindən asılı olaraq onların üç növü fərqləndirilir: 

●

 qanuni müddətlər; 

●

 müqavilə müddətləri; 

●

 məhkəmə müddətləri. 

Qanuni  müddətlər  odur  ki,  bu  müddətlər  qanunlarda  və  ya  digər  normativ  aktlarda  nəzərdə  tutulur.  Bu 

müddətlərin  «qanuni»  adlanması  digər  müddət  növlərinin  qanunsuz  hesab  olunmasına  dəlalət  etmir.  Həmin 

müddətlər ona görə «qanuni» adlanır ki, onlar mülki qanunvericilik aktları ilə müəyyən edilir. Məsələn, qanun 

binaya  aid  podrat  müqaviləsi  üzrə  beş  illik,  yüklərin  daşınması  üzrə  isə  bir  illik  iddia  müddəti  nəzərdə  tutur 

(MM-in 776-cı və 861-ci maddələri). Qanun vərəsələr tərəfindən mirasın qəbul edilməsi üçün üç aylıq müddət 

müəyyənləşdirir (MM-in 1246-cı maddəsi). 

Digər müddət növlərinin qanuniliyinə kölgə və şübhə salmamaq üçün «qanuni müddət» termininin başqa ter-

minlə  əvəz  olunmasını  məqsədəmüvafiq  hesab  edirik.  Hüquq  ədəbiyyatı  səhifələrində  bəzi  müəlliflər  qanuni 

müddətləri normativ müddətlər anlayışı ilə əhatə edirlər. Zənn edirik ki, bu, daha uğurlu və münasib termin-

dir. Yaponiya mülki hüququnda isə onlar hüquq normaları ilə müəyyənləşdirilən müddətlər adlanır. 

Qanuni müddətlər əsasən iki cəhəti ilə xarakterizə olunur: birincisi, bu müddətlər, ümumi qaydaya görə tə-

rəflərin sazişi ilə dəyişdirilə bilməz; ikincisi, bu müddətlər həm fiziki, həm də hüquqi şəxslər üçün, habelə məh-

kəmə orqanları üçün məjburidir. 

Tərəflərin sazişi ilə müəyyən edilən müddətlərə müqavilə müddətləri deyilir. Bu müddətlər, adətən, konk-

ret hüquqların həyata keçirilməsi və konkret vəzifələrin icra edilməsi məqsədi ilə təyin edilir. Müqavilə müd-

dətlərinin  köməyi  ilə  hüquq  münasibətinin  xüsusiyyəti  nəzərə  alınır,  fərdi  yanaşma  tələb  edən  məsələlər  həll 

edilir.  Buna  görə  də  həmin  müddətlər  tərəflərin  sazişi  ilə  dəyişdirilə,  uzadıla  və  ya  qısaldıla  bilər.  Müqavilə 

müddətinə  misal  olaraq  satıcının  əşyanı  alıcıya  alqı-satqı  müqaviləsində  nəzərdə  tutulan  müddətdə  verməsini 

göstərmək  olar  (MM-in  569-cu  maddəsinin  1-ci  bəndi).  Başqa  misalda  müqavilə  ilə  iddia  müddəti  müəyyən 

edilir (MM-in 374-cü maddəsinin 1-ci bəndi). Müqavilə müddəti əqdlə müəyyənləşdirilən müddət də adlanır.