Microsoft Word mulki huquq doc

ya qoyulmuş məqsədlərə nail olmaüa xidmət etməlidir. Məsələn, dini təşkilat mənfəət əldə etmək üçün nəş-

riyyat-poliqrafiya kimi sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşüul olur və bu fəaliyyətdən əldə etdiyi mənfəəti dini məq-

sədlər üçün istifadə edir.  kinci şərt bu fəaliyyətin qeyri-kommersiya təşkilatının yaradılması zamanı qarşıya 

qoyulmuş məqsədlərə uyüun gəlməsindən ibarətdir. Məsələn, Yazıcılar Birliyi kimi ictimai birlik, ədəbiyyat 

fondu, mədəniyyət və incəsənət fondu və bu kimi qeyri-kommersiya təşkilatları nəşriyyat-poliqrafiya fəaliyyəti 

ilə məşüul ola bilər. Bu, onların qarşıya qoyduqları məqsədə uyüundur. Amma, şübhəsiz ki, bu cür təşkilatlar 

inşaat fəaliyyəti və ya ticarət-vasitəçilik fəaliyyəti və ya sığorta fəaliyyəti ilə məşüul ola bilməz.  

Mülki  qanunvericilik  kommersiya  təşkilatlarını  qeyri-kommersiya  təşkilatlarından  ayırmaüa  və  fərqləndir-

məyə  imkan  verən,  əsasən,  iki  cür  əlamət  (meyar)  müəyyən  edir.  Birinci  əlamətə  görə,  kommersiya  təşkilatı 

üçün mənfəət əldə etmək onun fəaliyyətinin əsas məqsədini və xarakterini təşkil edir. Mənfəət əldə etmək bu 

təşkilat üçün əsas, birinci dərəcəli, başlıca və ön planda duran məqsəddir. Amma bu sözləri qeyri-kommersiya 

təşkilatları haqqında demək olmaz. Belə ki, həmin təşkilatlar iki şərt əsasında sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşüul 

olub mənfəət götürə bilər. Lakin mənfəət götürmək onun üçün ikinci dərəcəli, qeyri-əsas, yardımçı və köməkçi 

xarakter daşıyan məqsəddir.  

kinci  əlamətə  görə,  kommersiya  təşkilatları  əldə  etdiyi  və  götürdüyü  mənfəəti  bütün  iştirakçılar  (təsisçilər) 

arasında bölüşdürmək hüququna malikdir. Qeyri-kommersiya təşkilatlarının buna ixtiyarı çatmır. Onların belə hü-

ququ yoxdur.  

Mülki Məcəllə qeyri-kommersiya təşkilatlarının qəti və dəqiq olmayan, təxmini siyahısını verir. Orada 

qeyd edilir ki, Mülki Məcəllədə göstərilən formalardan savayı, qeyri-kommersiya hüquqi şəxsləri qanunda nə-

zərdə  tutulan  digər  formalarda  da  yaradıla  bilər.  Bununla  məcəllə  qeyri-kommersiya  təşkilatlarının  növlərini 

müəyyən edən siyahısını bağlı yox, açıq saxlayır. Məsələn, qeyri-kommersiya hüquqi şəxslərinin dini təşkilat-

lar, əmtəə biræaları kimi növlərinə Mülki Məcəllədə rast gəlmirik. Amma xüsusi qanunlarda onlar nəzərdə tutu-

lur.  Həm  Mülki  Məcəllədə,  həm  də  xüsusi  qanunlarda  göstərilənləri  nəzərə  alsaq,  qeyri-kommersiya  hüquqi 

şə

xslərinin siyahısını belə verərik:  

●

 ictimai birliklər;  

●

 fondlar;  

---

 

187

●

 dini təşkilatlar;  

●

 əmtəə biræaları;  

●

 hüquqi şəxslərin ittifaqları.