Microsoft Word mulki huquq doc

tün iştirakçıların hamısına birgə, ya da ki istənilən iştirakçıdan hər birinə ayrılıqda tələb irəli sürə bilər. 

Özü də kreditorun borcun həm tam, həm də hissə-hissə ödənilməsini tələb etmək hüququ vardır. Sivilistikada 

mülki-hüquqi məsuliyyətin bu növünə birgə və ya solidar məsuliyyət deyilir (latınca «solidius» — tam, bütöv) 

Deməli, tam ortaqlıq iştirakçılarının onun öhdəlikləri özrə məsuliyyəti həm də birgə (solidar) məsuliyyətdir. Bu 

da  tam  ortaqlıüın  əsas  fərqləndirici  xüsusiyyətlərindən  biridir.  Fikrimizi  yekunlaşdıraraq  qeyd  edə  bilərik  ki, 

tam  ortaqlıq  iştirakçıları  onun  öhdəlikləri  (borcları)  özrə  birgə  subsidiar  məsuliyyət  daşıyırlar  (MM-in  75-ci 

maddəsinin 1-ci bəndi). Bu cür məsuliyyət (qeyri-məhdud şəxsi məsuliyyət) iştirakçılardan birinin hərəkətinə 

görə (məsələn, əqd bağlamasına görə və s.) digər iştirakçının cavab verməsini, özü də bütün şəxsi əmlakı ilə 

cavab verməsini nəzərdə tutur. Buna görə də tam ortaqlıq iştirakçıları arasında qarşılıqlı münasibətlər şəxsi eti-

mada əsaslanan əlaqələrdir.  

Elə hallar olur ki, müvafiq şəxs tam ortaqlıüın təsis edilməsində iştirak etmir, yəni tam ortaqlıüın təsisçisi ol-

mur. Tam ortaqlıq təsis edildikdən sonra, yəni dövlət qeydiyyatına alındıqdan xeyli müddət keçdikdən sonra bu 

şə

xs həmin ortaqlıüa daxil ola bilər. Şübhəsiz ki, bu müddətə kimi tam ortaqlıq mülki hüquq münasibətlərinə 

(məsələn, kredit, borc, nisyə alqı-satqı və digər münasibətlərə) girir və bu münasibətlərdən öhdəliklər (borclar) 

yaranır. Tam ortaqlıüa daxil olmuş yeni iştirakçı bu cür öhdəliklərə, yəni ortaqlıüa daxil olmamışdan əvvəl ya-

ranmış öhdəliklərə görə məsuliyyət daşıyırmı? Bu suala cavab verərək mülki qanunvericilik göstərir ki, yeni iş-

tirakçı bu cür öhdəliklər özrə digər iştirakçılarla bərabər məsuliyyət daşıyır (MM-in 75-ci maddəsinin 2-ci 

bəndi). Yeni iştirakçının məsuliyyəti tam ortaqlıq təsis edildiyi andan əmələ gələn bütün öhdəliklərə şamil edi-

lir.  

Bəzən iştirakçı tam ortaqlıüın tərkibindən çıxır. Belə hal iştirakçının birgə məsuliyyət daşımasına dərhal xi-

tam verilməsinə səbəb olmur. Başqa sözlə desək, iştirakçının tam ortaqlıüın tərkibindən çıxması ilə o, dərhal 

mülki-hüquqi məsuliyyətdən azad olunmur. Əgər belə olsaydı, onda bu hal kreditorların hüquqlarına xələl gəti-

rərdi. Buna görə də mülki qanunvericiliyin müəyyən etdiyi qaydaya görə, ortaqlıqdan çıxmış iştirakçı, çıxma 

anınadək ortaqlıüın əmələ gəlmiş bütün öhdəlikləri özrə yerdə qalan digər iştirakçılarla bərabər məsuliyyət da-

ş

ıyır (MM-in 75-ci maddəsinin 3-cü bəndi). Özü də dərhal qeyd etməliyik ki, ortaqlıqdan çıxan iştirakçı ortaqlı-

üın  bütün  fəaliyyət  müddəti  ərzində  yox,  yalnız  iki  il  ərzində  həmin  öhdəliklər  özrə  cavabdehdir.  Bəs  iki  il 

müddəti nə vaxtdan hesablanır? Onun axını hansı müddətdən başlayır? Bildiyimiz kimi, hər il tam ortaqlıüın fə-

aliyyəti barəsində hesabat təsdiq olunur. Hesabat, söz yox ki, iştirakçının ortaqlıqdan çıxdığı il üçün də təsdiqlə-

nir. Iki il müddəti də məhz bu təsdiqetmə günündən hesablanır və başlayır.  

Göstərilən bu qaydanın əmtəə dövriyyəsinin sabitliyi və möhkəmliyi üçün mühüm əhəmiyyəti vardır. Kredi-

tor tam ortaqlıq ilə mülki hüquq münasibətinə (məsələn, kredit münasibətinə və s.) girərkən hesablayır və nə-

---

 

194

zərdə  tutur  ki,  tam  ortaqlıüın  tərkibi  (iştirakzıları)  müəyyən  müddət  üçün  mövcuddur  və  buna  uyüun  olaraq 

onun tələblərinin təmin olunması üçün real imkan vardır.  

Tam ortaqlıq iştirakçılarının onun öhdəlikləri özrə məsuliyyəti barədə normalar imperativ xarakter daşıyır. 

Bu normalar iştirakçıların razılıüı ilə dəyişdirilə və ya xitam oluna bilməz. Əgər onlar bu barədə razılıüa gələ-

rək saziş bağlasalar, onda həmin sazişin hüquqi qüvvəsi olmayacaqdır. O, hüquqi əhəmiyyət kəsb etməyəcəkdir 

(MM-in 75-ci maddəsinin 4-cü bəndi).  

Məhz birgə subsidiar məsuliyyətə görə tam ortaqlıq iştirakçıları tam ortaqlıüın əsl və həqiqi adını gös-