Microsoft Word mulki huquq doc

6. Mülki hüquq qabiliyyətinin əmələ gəlməsi və  

xitam edilməsi  

Bəs mülki hüquq qabiliyyəti nə vaxt yaranır? Fiziki şəxs nə vaxtdan mülki hüquqlara malik ola və vəzifələr 

daşıya bilər? Mülki qanunvericilik bu suala dəqiq olaraq cavab verir: fiziki şəxsin hüquq qabiliyyəti onun do-

üulduüu an əmələ gəlir (MM-in 25-ci maddəsinin 2-ci bəndi). Doüum faktı Vətəndaşlıq Vəziyyəti Aktlarının 

Dövlət Qeydiyyatı (VVADQ) orqanı tərəfindən dövlət qeydiyyatına alınır. Amma bu faktla yox, fiziki şəxsin 

dünyaya  gəlməsi faktı ilə onun mülki hüquqlara  malik olmaq və vəzifələr daşımaq imkanı da  yaranır. Başqa 

sözlə desək, fiziki şəxsin doüum faktı onun mülki hüquq qabiliyyətli hesab edilməsi üçün əsasdır. Fiziki 

şə

xs doüulduqdan sonra bir neçə gün və ya bir neçə saat yaşamış olsa belə o, həmin müddət ərzində mülki hü-

quq qabiliyyətli hesab edilir.  

Mülki  qanunvericilik  mayası  bağlanmış,  ana  bətnində  olan  gələcək  uşaüın  (hüququn  gələcək  subyektinin) 

hüquq və mənafeyini nəzərə alır, qoruyur. Həyatda bəzən elə hallar yaranır ki, miras qoyan atanın saülıüında 

gələcək uşaüın mayası bağlanır. Bax, hələ doüulmamış, ana bətnində olan, mayası bağlanmış gələcək uşaüın 

vərəsə olmaq hüququ vardır. Axı, vərəsə olmaq hüququ maya bağlandığı andan əmələ gəlir (MM-in 25-ci mad-

dəsinin 3-cü bəndi). Deməli, ölüm yataüında can verən ata mayası bağlanmış, hələ ana bətnində olan, doüulma-

mış uşaüı özünün vəsiyyəti özrə vərəsəsi təyin edə bilər. Həmin uşaq miras qoyan atanın qanuni vərəsəsi də ola 

bilər. Qanun bu göstərişlə miras qoyan atanın ölümündən sonra doüulmuş uşaqların miras əmlakdakı mümkün 

pay hüququnu müdafiə etmək məqsədini güdür. Daha doğrusu, bu, ana bətnində olan uşağın mənafeyini müda-

fiə etmək özün görülən tədbirdir. Amma burdan belə bir nəticə çıxarmaq olmaz ki, bu cür hallarda mülki hüquq 

qabiliyyəti fiziki şəxsin doüulması anına kimi, yəni onun ana bətnində olması vaxtı əmələ gəlir. Bu hal ümumi 

qaydadan istisna təşkil etmir. Ona görə ki, əgər uşaq saü doüulmazsa, onda hüquq qabiliyyəti də yaranmır.  

Bəs fiziki şəxsin doüum anı hansı meyarla müəyyən edilir? Fiziki şəxsin doüulması fizioloæi prosesdir. Ona 

görə də onun doüulması hüquq elminin yox, tibb elminin müəyyən etdiyi meyarla təyin edilir. Tibb elminə gö-

rə, fiziki şəxsin müstəqil olaraq tənəffüs etməyə başladığı an onun doüum anı hesab olunur. Deməli, fiziki şəxs