Microsoft Word P. doc titul doc



Yüklə 0,92 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə74/100
tarix20.05.2022
ölçüsü0,92 Mb.
#58783
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   100
P. pa ayev t B t elml R N N laq L YR N LM S

__________________Milli Kitabxana__________________ 
79 
bu əlaqənin sistematik və istiqamətlənmiş olmasına kömək edir. 
Fizika ilə biologiyanın əlaqəsinin keniş təhlili ancaq sinifdənkənar 
məşğələlərdə mümkündür. Dərs prosesində isə ancaq bu əlaqəni 
səciyyələndirən bir sıra mühüm məsələləri əhatə edən fraqmentlər 
əlavə material kimi verilir. Əlbəttə, bütün mövzular üçun fizika ilə 
biologiyanın əlaqəsinin metodiki cəhətdən necə həyata keçiriləcəyi 
haqda ümumi resept vermək olmaz və bu formal xarakter daşıyar, heç 
bir səmərəsi də olmaz. Çünki bu sahədəki elmi nailiyyətlər gündən-
günə artır. Ona görə də verilən resept də tez köhnəlir. Lakin ayrı-ayrı 
misallar üzərində bu əlaqənin optimal şəkildə həyata keçirilməsi və 
biofiziki materialın məzmununun şagirdlər tərəfindən şüurlu 
mənimsənilməsi yollarını göstərmək çoxfaydalı olar. Misal olaraq 
sabit elektrik cərəyanını nəzərdən keçirək. Dərsin əsas məsələsini 
müəllim izah edib qurtardıqdan sonra sadə bir təcrübə ilə canlı 
orqanizmlərdə də yüklərin istiqamətlənmiş hərəkətinin baş verdiyini 
nümayiş etdirir. Bunun üçün qabaqcadan yoxlanmış və yaxşı effekt 
verən hər hansı ağac budağını, bitki gövdəsini dövrə hissəsi kimi 
qəbul edib sadə elektrik dövrəsi qururuq. Budağı elektrik dövrəsinə 
daxil etmək üçun iynəşəkilli elektrodları onun uclarına taxırıq. Bu 
zaman bitki gövdəsi cərəyan keçirirsə, onda həmin carəyanı dövrəyə 
ardıcıl qoşulmuş qalvanometr göstərir. Bu qayda ilə bitkilərdən 
cərəyan buraxaraq onların qızdığını da nümayiş etdirmək olar. Qızma 
dərəcəsi çox böyük olmamasına baxmayaraq onu elektrotermometrlə 
qeyd etmək olur. Naqil-bitki sabit cərəyan dövrəsinə qoşulduqdan 
sonra ona yaxınlaşdırılan maqnit əqrəbi meyl edir. Bu onu göstərir ki, 
bitkidən cərəyan keçdikdə onun ətrafında maqnit sahəsi yaranır. 
Beləliklə, şagirdlər təkcə cansız təbiətdə deyil canlı təbiətdə də 
elektrik cərəyanını keçirən naqillərin mövcud olduğunu bilavasitə 
müşahidə edirlər. Bu qayda ilə dövrə hissəsi üçün Om qanununu 
keçdikdə canlı təbiətin naqillərində söhbət açmaq olar. Müəllim 
mövzu haqqında əsas məlumatı verdikdən sonra, canlı 
orqanizmlərdəki toxumalara və ya bioloji mayelərə aid bir neçə 
xüsusi müqaviməti şagirdlərin nəzərinə çatdırır. 
Məsələn, Om.m ilə ifadə etdikdə xüsusi müqavimətin- 



Yüklə 0,92 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   100




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2025
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin