çıxarmasanız da Allah ona müvafiq sizinlə haqq-
hesab çəkər...” mənasını ifadə edir (əl-Bəqərə, 2/284).
Dəstəmaz alarkən dua oxumaq düşüncəni və diləyi
beyin dalğaları şəklində suya yönləndirərək su
kristalını şəkilləndirir və o suyu osmos yolu ilə bədənə
daxil edir. Insan bədəninin təxminən 70-80%-nin
sudan ibarət olduğu üçün sudan istifadə edildiyi zaman
müsbət, ya da mənfi düşüncə dalğalarının təsirinə
məruz qalır.
Su haqqında hədislər
Həzrəti Əli (ə) buyurub:
1. “Asimandan gələn suyu için, çünki o bədəni pak
edir, dərdləri dəf edir”.
2. “Qaynanmış su hər şeyə faydalıdır və heç bir
ş
eyə zərər verməz”.
72
3. “Hamama daxil olanda üç ovuc isti su için ki, o,
üzün nurunu artırar və bədəndən dərdləri aparar”.
Imam Cəfər Sadiq (ə) buyurub:
1.”Behişt əhlinin içdiyi şeylərin ağası sudur”.
2. “Zəm-zəm suyu bütün xəstəliklərə şəfadır”.
3. “Məbadə çox su içəsən, çünki bu iş bütün
naxoşluqların mayasıdır”.
4. “Əgər insanlar suyu az içsələr, bədənləri
istiqamət tapar, möhkəmlənər”.
Ə
bu Teyfur təbib rəvayət edir ki, mən Imam Musa
Kazıma (ə) su içməyi məsləhət görmədim, lakin o
Cənab (ə) buyurdu ki, bunun heç bir qorxusu yoxdur.
Su, mədədə təamı əridib həzm edir, səfranı aparır,
qəzəbi sakit edir, dərrakəni artırır, hərarəti söndürür.
Firudin Batmanqılıncın su ilə bağlı düşüncələri
Firudin Batmanqılınc həyatının 20 ilini suya və
bəşəriyyətə xidmət etməyə sərf etmişdir. Onun «Xəstə
deyilsiniz, susuzsunuz» və «Bədəniniz sizdən su istəyir»
adlı əsərlərindəki su ilə bağlı düşüncələri diqqətə-
layiqdir.
Müəllifin fikrincə, bədənimiz 45 əsas səbəbə görə
suya ehtiyac duyur:
1.
Heç bir canlı susuz yaşaya bilmir.
2.
Nisbi su çatışmazlığı bədənin bəzi funksiyala-
rını əvvəl basdırır, sonra öldürür.
3.
Əsas enerji mənbəyidir.
4.
Bədənin hər hüceyrəsində elektrik və maqnetik
enerji istehsal edərək bizə yaşamaq üçün güc verir.
5. Hüceyrənin quruluşundakı maddələri bir-birinə
bağlayan bir yapışqandır.
6.
DNT zədələnməsinin qarşısını alır və bərpa
73
mexanizmlərinin daha yaxşı işləməsinə yardım edir.
Belə liklə , istehsal olunan anormal DNT sayı azalır.
7.
Immunitet sisteminin (bütün mexanizmlə rin)
mə rkə zi olan sümük iliyinin, xə rçə ng də daxil olmaqla
müxtə lif xə stə liklə rə qarş ı müqavimə tini artırır.
8.
Qidalara enerji verir və parçalanan qidalar
hə zm prosesində bu enerjini bə də nə ötürür. Susuz
yeyilə n yemə yin bə də n üçün heç bir enerji də yə ri
yoxdur.
9.
Qidaların lazımlı maddə lə rinin orqanizmdə
qə bul edilmə sini artırır.
10.
Onurğ anı təş kil edə n fə qə rə lə rarası mayenin
ə
mələ gəlməsində rol oynayır.
11.
Ürə k və beyin damarlarında laxtalanmanın
qarş ısını alır.
12.
Orqanizmin soyuma (tə rlə mə ) və isinmə
(elektrik) sistemlə ri üçün ə və zolunmazdır.
13.
Düş ünmə k prosesi də daxil olmaqla, beynin
bütün funksiyaları üçün bizə güc və enerji verir.
14.
Serotonin (şə n ə hval ruhiyyə yaradan
hormon) və digə r «nevro-transmitter»lə rin (sinir
ötürücülə rinin) yaradılması üçün ə və zolunmazdır.
15.
Bağ ırsaqların
iş lə mə sini
yaxş ılaş dıran
yağ layıcı maddə dir, qə bizliyin qarş ısını alır.
16.
Infarkt və iflicə qarş ı qoruyucudur.
17.
Uş aqlarda və yeniyetmə lə rdə diqqə tin az
olması probleminin hə llinə yardım edir.
18.
Iş görmə k qabiliyyə tini və diqqə ti artırır.
19.
Dünyadakı bütün içkilə rdə n daha asan ə ldə
edilir və sağ lam orqanizm üçün heç bir zə rə rli tə siri
yoxdur.
20.
Melatonin də daxil olmaqla, beyində istehsal
74
olunan bütün hormonların yaranması üçün gərəklidir.
QEYD: Melatonin adamdan adama də yiş sə də ,
tə xminə n saat 23.00 ilə 05.00 arasında ifraz olunan
bir hormondur. Hormonun ə sas iş i bə də nin bioloji
strukturunu qoruyaraq ritmini müə yyə nləş dirmə kdir.
Bu hormon digə r antioksidant tə sirlə ri də güclə ndirir,
xə rçə ng hüceyrə lə rinin inkiş afının qarş ısını alır,
törə mə sistemində ki problemlə rin hə llinə yardım edir.
Hormon çatış mayanda yorğ unluq, hə və ssizlik kimi
hallar ortaya çıxır. Bu gün də qocalmağ ı gecikdirmə
tə sirinə görə bu hormonun üzə rində çox ciddi
müş ahidə lə r aparılır. Ə hə miyyə tli xüsusiyyə tlə rdə n
biri də hormonun uş aqlar üzə rində ki tə siridir.
Avropada qan xə rçə ngi və ümumiyyə tlə , xə rçə ngli
uş aqların sayını tamamilə qaranlıq bir otaqda sax-
lamaları tə lə b edilmiş dir. Çünki qaranlıqda sürə tlə
yaranan melatoninin xə rçə ngdə n qoruyucu gücü
olduğ u bilinir. Bu hormon iş ığ a hə ssasdır. Sınaq-
larda yatan adamın orqanizminin hormon istehsalını
izlə yə rkə n iş ıq yananda hormonun azaldığ ını, qaran-
lıqda isə kifayə t qə də r çox istehsal olunduğ u
müə yyə nləş dirilmiş dir.
21.
Bütün qidaların, vitamin və mineralların ə sa-
sını təş kil edir. Bə də ndə ki qidaları kiçik parçalara ayı-
rır, hə zmə və son metabolik mə rhə lə yə xidmə t göstə rir.
22.
Stress, gə rginlik və depressiyanın azalmasına
yardım edir.
23.
Yuxunu tə nzimlə yir.
24.
Yorğ unluğ un çıxarılmasına yardım edir və
gə nclik enerjisi verir.
25.
Də rini yumş aldır və qocalıq ə lamə tlə rinin
azalmasına yardım edir.
75
26.
Gözlə rə canlılıq və parlaqlıq gə tirir.
27.
Göz tə zyiqini sabit saxlamağ a yardım edir.
28.
Sümük iliyində qan yaradan sistemlə ri
tə nzimlə yir,
qan
və
limfa
və zi
xə rçə nginin
yaranmasının qarş ısını alır.
29.
Bə də ndə yoluxucu və xə rçə ng hüceyrə lə rinin
inkiş af
etdiyi
bölgə lə rdə
immunitet
sistemini
güclə ndirmə k üçün çox gə rə klidir.
30.
Qanı duruldur və laxtalanmanın qarş ısını
alır.
31.
Qadınlarda
menstruasiya
aktını
və
qızdırmanı yüngülləş dirir.
32.
Ürə k döyüntülə ri ilə birlikdə qanı duruldur,
dövretmə zamanı qatı maddə lə rin çökmə sinin qarş ısını
alır.
33.
Insanın bə də nində dehidratasiya (bə də nin
hə ddində n çox maye itirmə si) zamanı istifadə edə
bilə cə yi su anbarı yoxdur. Buna görə də gün ə rzində
müntə zə m su içmə yimiz vacibdir.
34.
Dehidratasiya cinsi hormonun yaranmasına
mane olur. Bu, halsızlıq və cinsi hə və sin olmamasını
yaradan ə sas sə bə blə rdə n biridir.
35.
Qida elementlə rinin bə də nə daş ınmasına
yardım edir.
36.
Ağ ciyə rlə rdə oksigen toplayan qırmızı qan
hüceyrə lə rinin iş çi qüvvə sini artırır, hüceyrə yə çatan
su ona oksigen verir və tullantı qazların bə də ndə n
xaric edilmə si üçün ağ ciyə rlə rə daş ıyır.
37.
Bə də nin müxtə lif bölgə lə rində n zə hə rli
tullantıları toplayır və atılması üçün qaraciyə r, ya da
böyrə klə rə daş ıyır.
38.
Oynaq boş luqlarındakı ə sas yağ layıcı
76
maddədir, artrit və bel ağrılarının yaranmasına mane
olur.
39.
Susuzluq və aclıq hisslə rini ayırd etmə yə
yardım edir.
40.
Çə kini azaltmağ ın ə n yaxş ı yolu su içmə kdir.
Müntə zə m su içmə k ciddi rejim saxlamadan arıqla-
mağ a yardım edir. Ac olanda hə ddə n çox qida qə bul
etmə k olmaz, amma susuzluq zamanı bol su içmə k
vacibdir.
41.
Dehidratasiyanın toxuma boş luqlarında, oy-
naqlarda, böyrə klə rdə , qaraciyə rdə , beyində və də ridə
toplanmasına sə bə b olduğ u zə hə rli çöküntülə ri
tə nzimlə yir.
42.
Hamilə likdə sübh çağ ı ürə k bulanmalarını
azaldır.
43.
Zehin və bə də n funksiyalarını çulğ alaş dırır,
qə rarvermə və hə də fi müə yyə netmə qabiliyyə tini
artırır.
44.
Qocalıqda yaddaş itkisinin qarş ısının alın-
masına yardım edir. Altsheymer, dağ ınıq skleroz və
parkinson xə stə liyinə tutulma riskini azaldır.
45.
Kofein, alkoqol və bə zi də rmanlara olan ası-
lılığ ın azalmasına yardım edir.
Qeyd:
“Susuz həyat yoxdur” başlığı altcnda verilən
məlumatlar Əli Poladın “Bir damla su” (Taksim, stanbul.
2011) adlı kitabından istifadə etməklə və müəllifin öz
tədqiqatları əsasında yazılmışdır.
77
SÜD HAQQINDA SLAM DƏ YƏ RLƏ R
Ə
t və balıqdan sonra qidalılıq cəhətdən insan orqa-
nizmi üçün ən əhəmiyyətli olan qida məhsulu süddür.
nsanın anadan olduğu andan südlə qidalanmasını
nəzərə alsaq, süd ən vacib həyat məlhəmidir. Dahilərin
dediyi kimi süd təbiətin insanlara bəxş etdiyi əvəzedil-
məz qida məhsuludur.
Süd haqqında “Qurani Kərim”in əl – Bəqərə -
2/233, ən – Nəhl – 16/66, əl – Muminun – 23/21,
Loğman – 31/14, Yasin -36/73 surələrində ayələr var-
dır. “Qurani Kərim”də buyurulan mənəvi qida dünya
aləmin möcüzəli bəhrəsi misalında yada salınır. Allah
Təbarəkə Təalanın buyuruqlarının hikmətlərindən biri
də təbii aləmdə müşahidə olunan möcüzəli dəyişik-
liklərdir.
Südün qidalanmada çox böyük fizioloji əhəmiy-
yəti vardır. Lakin heyvanın sağlam olması vacibdir.
Ə
bu Bəkr Razinin südlə bağlı söylədiklərini bu gün də
qəbul etmək olar: “Tə zə südün qidası çoxdur. Ancaq
süd lazımınca qaynadılmalıdır.”
mam Həsən (ə) buyurub ki, Rəsuli – Əkrəm
(s.ə.v.) cənabları südü çox xoşlayırdı və həmişə süd
içəndə buyurardı: “Ey mənim Allahım, onu bizə
mübarə k qıl və onu bizə artır.” Peyğəmbərimiz
(s.ə.v.) təmr (qurudulmuş xurma) ilə südü – “iki ən
pak və xoş ş ey” adlandırmışdır. O Həzrət süd içəndə
ə
vvəlcə məzməzə edib (tamsınıb), sonra içərdi və əlavə
edərdi: “Onda yağ var.”
Bir kişi mam Cəfər Sadiqə (ə) ərz edir ki, ya Əba
Ə
bdəllah, mən süd içirəm, mənə zərər verir. O Cənab
78
(ə) buyurur ki, süd əsla zərər verməz, amma sən onunla
birlikdə başqa şey yeyirsən; sənə zərər verən də o
ş
eydir; amma sən güman edirsən ki, süd sənə zərər
edir.
Həzrət Əli (ə) buyurur ki, “inək südü dərmandır.”
O Cənabdan (ə) inəyin sidiyi barəsində xəbər
aldılar və dedilər ki, bəzi adamlar onu içir. Buyurdu ki,
ə
gər dərman kimi ona ehtiyac olsa, onu içməyin eybi
yoxdur.
Məlumdur ki, ərəblər dəvənin sidiyini içirlər. Bu
barədə mam Rza (ə) buyurub: “Dəvənin sidiyi
südündən yaxşıdır, lakin Allah Təala şəfanı onun
südündə qərar veribdir.”
Süd və süd məhsulları azərbaycanlıların qidasında
qədimdən istifadə olunur. Müxtəlif süd məhsullarının,
o cümlədən nəhərə kərəsi, qatıq, qaymaq, ayran,
süzmə, şor, motal pendiri, qurut, müxtəlif pendirlərin
hazırlanması heyvandarlıqla məşğul olan azərbaycan-
lıların gündəlik süfrə təamları olmuşdur. Bizim
şə
nliklərimizdə, bayramlarda, qonaq qəbulu zamanı və
eləcə də bəzi dini mərasimlərdə içilən şərbətlər
içərisində süd şərbəti öz layiqli yerini tutur.
Haş iyə :
Müsə lman
xalqları
arasında
Peyğə mbə rimizin (s.ə .v.) anadan olduğ u gün (Rə biül-
ə
vvəl ayının 17-si) dini mərasim kimi icra edilən
mövlud oxunması el arasında sə rin südlü-ə dviyyə li
şə
rbətin yayılmasına səbəb olmuşdur. Mövlud
oxunması mə rasimində plovdan sonra hamıya şə rbə t
verilir. Hə min şə rbə tə gülab, reyhan, keş niş toxumu
və hil qatılır. Bə dii formada yazılmış mövludun
avazla oxunmasından mə lum olur ki, Muhə mmə d
Peyğə mbə r (s.ə .v.) anadan olandan sonra anası
79
Ə
minə xatunun ürə yi yanarkə n ona qar kimi ağ , buz
kimi sə rin, bal kimi ş irin və ə tirli süd şə rbə ti
veriblə rmiş . Hə min mə rasimin icra edilmə sidir ki,
Azə rbaycan şə rbə tlə ri içə risində südlü şə rbə t xüsusi
yer tutur.
Qan dövranı və südün təşəkkülü
Bədənin qidalanmasını təmin edən əsas maddələr
həzm sistemindəki kimyəvi reaksiyalar nəticəsində
ə
mələ gəlir. Həzm olunan bu qida maddələri daha
sonra bağırsaq divarından sorularaq qan dövranı
sisteminə keçir. Beləliklə, bu qida maddələri qan
dövranı nəticəsində müvafiq orqanlara ötürülür.
Bədənin başqa toxumaları kimi süd vəziləri də
onlara qan dövranı yolu ilə gətirilən həzm olunmuş
qida maddələri ilə qidalanır. Buna görə də qan
qidaların yığılıb ötürülməsində çox mühüm rol
oynayır. Süd də bütün bu mərhələlərdən sonra süd
vəziləri tərəfindən ifraz edilir və həzm edilmiş qidanın
qan dövranı ilə ötürülməsi nəticəsində əmələ gəldiyi
üçün onun qidalılığı və dəyəri çox yüksəkdir. Bununla
da insanların birbaşa istehlak edə bilməyəcəyi qandan
və yarımçıq həzm olunmuş qidadan qidalandırıcı süd
ə
mələ gəlir.
Südü əmələ gətirən ünsürlərin heyvan vücudunda
meydana gəldiyi məqam haqqında “Qurani-Kərim”-
dəki buyuruqlar müasir dövrdə elmin çatdığı nəticələrə
eyniylə uyğundur.
Mövzu ilə əlaqəli “Qurani Kərim”də süd haqqında
belə buyurulmuşdur:
“Ş übhə siz ki, davarda (sağ mal heyvanlarda) da
sizin üçün bir ibrə t vardır. Biz onların qarınla-
80
rındakı qanla ifrazat arasında olan təmiz südü sizə
Dostları ilə paylaş: |