Microsoft Word Sadi Gulustan doc
Yüklə 1,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ındırılıb aşıq sümükləri ipə keçirilir.
Aydın məsələdir ki, bir yoxsulun ehtirası coşsa, şəhvətini söndürmək istəsə və evlənmək imkanı olmasa, mütləq zinaya yol verəcək, cinayət edəcəkdir, çünki nəfs və həvəs ayrılmaz yoldaşdır, 211 yəni bir qarında bəslənmiş ekiz qardaşdır. Nə qədər bu oyaqdır, o biri də ayaq üstə duracaqdır. Nağıl edirlər ki, bir dərvişi bir cavanla pis iş üstdə tutdular, rüsvayçılıq bir yana dursun,– daşqalaq qorxusu vardı, yalvarıb deyir- di: –Ay müsəlmanlar, rəhm edin, varım yoxdur evlənəm, taqətim yoxdur səbr edəm. Çarəm nədir, islam dinində də ki, rahiblik 107 qadağandır. Dövlətlilərin ürəklərinin sakit və könüllərinin rahat olmasının bir səbəbi də odur ki, hər gecə bir sənəmi qoynuna salır, hər gün bir gözəli bağrına basır. Deməli: M i s r a Hər səhər yenidən bəyliyə başlar. Səhər şəfəqi onun xoşbəxtliyindən vəcdə gəlib qızarır, sərv ağacı xəcalətindən aşağı baxmağa utanır. Beyt Batırıb əlini dostun qanına, Fındıqça qoymuşdur dırnaqlarına. Belə gözəllər ola–ola varlıların günaha batmaları, ya başqa çirk- in işə əl atmaları inandırıcı deyildir. Beyt Bir gönül ki, əsir etmiş behişt hurilərini Qəlbi qarət olmuşlara əhəmiyyət verərmi? Beyt Əlində xurması olan, bir nəfər. Bir də daş atarmı ağaca məgər? Əliboşların çoxu natəmiz adlarını günah çirkabına bulayar. Aclar isə çörək oğurlamağa belə məcbur olarlar. 212 Beyt Yırtıcı it ət tapanda artar şövqi, həvəsi, Sormaz Dəccal eşşəyidir bu, ya Saleh dəvəsi 108 . Çox görünüb ki, ən namuslu adamlar kasıblıq üzündən pis işlərə qoşulmuş, xalq içində yaxşı adını itirərək bədnam olmuşlar. Beyt Pəhrizə olarmı acın imkanı? Yoxsulun deyərlər, olmaz imanı. Hatəmi–Tai səhrada yaşardı. Şəhərdə olsaydı dilənçilərin əlindən aciz qalardı, əynindəki paltarı tikə–tikə olardı. Cavab verdi: – Yox, mən varlıların halına acıyıram. Dedim: – Yox, varlarına həsrət çəkirsən. Biz hələ uzun müddət belə sərt danışdıq, hücum edən hər piyadəsini dəf etməyə çalışdım, harda «şah» dedi isə, «vəzirlə» qarşısını aldım. Nəhayət mərifət xəzinəsində nə qədər sözü vardısa, hamısını dedm, höçət heybəsində nə qədər oxu vardısa, hamısını atdı. Şer Fəsahət əhlinin içindən rədd et, O kəs ki, şişirdir özünü hər an Din əhli, mərifət sənət sahibi, Ona öz yerini verməli nişan. Axırda dəlili qalmadı zəlil etdim. Əlin işə saldı, söyüş söyməyə başladı. Adətən cahil adamların peşəsi belədir, müxalifinə söz ilə bata bilməyəndə, düşmənçiliyə əl atırlar. Büttəraş Azər də belə etmişdi, sözdə oğluna üstün gələ bilmədiyi üçün davaya başlamış və demişdi: «sözünü geri götürməsən, səni daşla vuracağam». Məni söydü, ondan da ağırını dedim, yaxamdan yapışdı, çənəsin- dən tutdum. Şer 213 Mən onu qovuram, o qovur məni, Xalq bizə rişxəndlə gülür arxadan. Bizim sözümüzü eşidənlərin, Barmağı ağzında qalmışdır heyran. Müxtəsər, mürafiə üçün qazının yanına getdik, ədalətlə nə deyərsə razılaşacağımızı qət etdik. Dedik: qoy müsəlman hakimi bu məsələni həll etsin, varlılarla yoxsullar arasındakı fərqi şərh etsin. Qazı diqqətlə üzümüzə baxdı, ciddiyyətlə sözümüzə qulaq asdı. Sonra dərin fikrə getdi. Bir azdan sonra başını qaldırıb dedi: –Ey varlıları tərifləyib, yoxqulları təhqir edən şəxs, bilməlisən ki, gül tikansız, xəzinə ilansız ola bilməz, harda şərab var, orda məst də olacaqdır, harda sədəf var, orda nəhəng də olacaqdır. Dünyanın şi- rin ləzzəti dalında ölümün acı şərbəti durmuşdur, behişt nemətləri qarşısında Məkkarə səddləri qurulmuşdur. Beyt Dostu sevən dözməlidir sitəm etsə də əğyar, Xəznə-ilan, gül və tikan, fərəh-fəğan bir olar. Görmürsənmi bağda həm salxım söyüd olur, həm də quru çubuq. Eləcə də varlılar içərisində şükür edənlər olduqu kimi, küfr edənlər də vardır. Yoxsullar içərisində səbr edənlər olduğu kimi, diltəng olanlar da vardır. Beyt Hər bir şeh damlası dürr olsa əgər, Bazarı qığ kimi doldurar gövhər. Allaha o varlılar yaxındır ki, dərviş təbiət olsunlar, o yoxsullar yaxındır ki, varlı xislət olsunlar. Varlıların ən böyüyü odur ki, yoxsulların halına qalsın, yoxsulların da ən yaxşısı odur ki, varlıların qapısını az açsın. «Allaha təvəkkül» ilə yaşayanların ruzisi çatacaqdır. Sonra qazı məzəmmət nəzərlərini müddəiyə tərəf çevirib dedi: 214 –Ey deyən ki, «Varlıların başı qarışıqdır, işləri səhv, peşələri əyyaşlıqdır». Doğru deyirsən, belələri vardır, onların ağlı kəm, mürüvvəti azdır, əllərinə keçən nemətin qədrini bilməzlər, oğurlayar, gizlədər, özləri yeməz, başqalarına da verməzlər. Fərz edək ki, birdən quraqlıq olsa, ya Nuhun tufanı 109 qopsa, onlar öz varlarına arxayın olub yoxsulların halına qalmazlar və allahdan qorxmayıb deyərlər: Beyt Başqası yoxluqdan olsa da həlak, Biz ördək kimiyik tufandan nə bak * ?! Beyt Dəvə üstə kəcavədə asudəcə oturan, Bir arvadın nə vecinə quma batmış bir insan. Beyt Alçaqlar canını xilas edən dəm, Deyərlər bizə nə batsa da aləm. Bəli, bu dediyim kimiləri vardır. Lakin ehsan verən, dua oxuyan, həm bu dünya, həm axirət hayına qalanları da yox deyildir. Məsələn, dünya üzünün adil şahı, qələbələr və zəfərlər hakimi, islam dininin hamisi, Süleyman mülkünün varisi, zəmanə şahlarının ən ədalətlisi Müzəfərəddin Atabəy Əbubəkr ibn Səd ibn Zənginin (allah onun ömrünü uzun, bayraqlarını zəfərli etsin) bəndələri bu qəbildəndir. Şer Bir ata oğluna onu etmədi, Ki, sən səxavətlə etdin insana, Allah əvəzində səni qaldırdı, Hökmüran eylədi bütün cahana. Qazı sözü bu dərəcəyə çatdırdıqda, bizdən daha artıq mübaliğə * Бак – горху 215 atını fəsahət meydanında çapdırdıqda yürütdüyü mühakimə, çıxardığı hökmlə razılaşmalı olduq. Aramızda olub–keçənləri unutduq. Bir– birimizə baş əyib salam verdik, dalaşmağı barışmaqla əvəz etdik. Qucaqlaşıb öpüşdük, fitnə yatdı, düşmənçilik aradan qalxdı, sülh yarandı, söhbətimiz bu sözlə tamamlandı: Şer Ey kasıb, dövrandan etmə şikayət, Əgər bədbəxt olub, bədbəxt ölsən də. Ey varlı xoşbəxtsən, həm ye, həm bəxş et, Bu dünya səndədir, o dünya səndə. |