www.ziyouz.com kutubxonasi
93
Varenuxa teatr binosiga qaysi eshikdan kirganida ham, albatta tungi navbatchilardan birontasiga duch
kelgan bo‘lardi, ularga esa, Grigoriy Danilovich o‘z kabinetida bir oz ushlanib qoladi, deb aytib
qo‘yilgan edi.
Lekin moliya direktori bu gumonlar ustida ko‘p bosh qotirib o‘tirmadi. Ko‘ngliga sig‘masdi.
— Nega axir qo‘ng‘iroq qilmading? Anavi Yalta mashmashasining tagiga yetdingmi?
— Ha, aytganim to‘g‘ri chiqdi, — deb javob qildi administrator, xuddi og‘riq tishi bezovta
qilayotganday tamshanib, — uni Pushkinodagi restorandan topishipti.
— Nima? Pushkinodan?! Moskva tashqarisidagi Pushkinodan? Telegrammalar Yaltadan keluvdi-
ku?!
— E, Yaltaga balo bormi? Pushkinodagi telegrafchini ichirib mast qilibdi-da, keyin ikkalovi
maynavozchilik qila boshlapti, shu jumladan: «Yalta» belgisi bilan telegrammalar ham yuborishgan.
— Ihi... ihi... Ha, yaxshi, yaxshi... — deb Rimskiy gapirmadi, balki kuylagandek bo‘ldi. Ko‘zlarida
sarg‘ish o‘t chaqnadi. Miyasida, Styopaning sharmandalarcha ishdan olinishining tantanavor manzarasi
gavdalandi. Ozodlik! Moliya direktori axiyri Lixodeev timsolidagi baloofatdan ozod bo‘ladi! Balki
Styopan Bogdanovichga ishdan olinishdan ham battarroq jazo nasib etar... — Tafsilotini gapir! — dedi
Rimskiy bosmani stolga gurs etib urib.
Varenuxa ham tafsilotni gapira boshladi. U moliya direktori yuborgan yerga boripti, borgan zahoti
uni qabul qilishib, gaplarini diqqat bilan tinglashipti. Turgan gapki, Styopa Yaltada, degan fikr hech
kimning xayoliga ham kelmapti. Lixodeev Pushkinodagi «Yalta» restoranida bo‘lishi kerak, degan
Varenuxaning taxminiga hamma darhol qo‘shilipti.
— Hozir qaerda u? — deb administratorning so‘zini bo‘ldi hayajonlanayotgan moliya direktori.
— Qaerda bo‘lardi, — dedi administrator istehzoli ishshayib, — hushyorxonada-da, albatta.
— Qoyiil! Barakalla, azamat!
Varenuxa esa hikoyasini davom ettirdi. U gapirgan sari Lixodeevning behayoligu bezoriliklari
moliya direktorining ko‘zi oldidan uzun zanjirning halqalaridek tizilib o‘ta boshladi, lekin zanjirning
navbatdagi har bir halqasi oldingilaridan battarroq manzaralarni namoyon qilardi. Mana, masalan,
uning Pushkino telegrafi oldidagi maysazorda g‘irt mast hodda telegrafchi bilan quchoqlashib,
qandaydir sayoq garmonchining na’masiga raqs tushganini nima deb atash mumkin? Yoki qandaydir
ayollarni chinqirtirib quvganini oling! Yana «Yalta»ning o‘zida bufetchi bilan yoqalashmoqchi
bo‘lipti! O‘sha «Yalta»ning ichida to‘polon qilib, ko‘p piyozni yerga sochib tashlapti! «Ay-Danilya»
degan oq musallasning sakkiz shishasini chil-chil qipti. Styopaki olib ketishni xohlamagan taksi
shofyorining schyotchigini urib sindiripti. Uning bu qabihliklariga chek qo‘ymoqchi bo‘lgan
odamlarga, qamataman, deb do‘q qilganini aytmaysizmi. Xullas, aql bovar qilmaydigan gaplar.
Styopa Moskvaning teatr ahli davrasida «otning qashqasi» bo‘lib, uning g‘irt g‘urbat ekanligi
hammaga ayon edi. Lekin shunga qaramay, administrator topib kelgan mish-mishlar hattoki shu
Styopa uchun ham lof edi. Ha, o‘taketgan darajada lof edi...
Rimskiy o‘tkir ko‘zlarini administratorning yuziga xuddi yeb qo‘ygudek bo‘lib tikdi, lekin bu
ko‘zlar hikoya qancha ko‘p cho‘zilgan sari, shuncha ma’yuslasha bordi. Administratorning qissasidagi
qabohatli tafsilotlar qanchalik hayotiyroq va yorqinroq bo‘lgan sari... moliya direktori unga shuncha
kamroq ishona boshladi. Varenuxa Styopaning itday quturib, uni Moskvaga olib ketgani borgan
odamlarga ham qarshilik ko‘rsatgani haqida hikoya qila boshlaganida moliya direktori yarim kechada
qaytib kelgan administratorning hamma gaplari yolg‘onligiga batamom ishondi! Ha, gaplarining
hammasi — boshidan to oxirigacha g‘irt yolg‘on edi.
Varenuxa Pushkinoga bormagan, Styopa ham Pushkinoda yo‘q edi. Mast telegrafchi ham
bo‘lmagan, resto-randa shisha ham sindirilmagan, Styopani ham hech kim arqon bilan bog‘lamagan...
— bularning hech biri bo‘lmagan.
Rimskiy administratorning aytayotganlari g‘irt olg‘on degan qat’iy fikrga kelishi bilan uning
oyoqlaridan boshlangan qo‘rquv hissi butun vujudini qamrab oldi, shunda bezgak balchig‘ining hidi bir