www.ziyouz.com кутубхонаси
75
VALI G’AFUROV (1922) Jangchi adib Vali G’afurov o‘zining ikki kitobdan iborat «Vafodor» romani, «So‘nggi
pushaymon», «Botirga o‘lim yo‘q» kabi qissalari, «Shoxlardagi mezonlar» kabi memuar
va o‘nlab ajoyib hnkoyalar muallifi sifatida adabiy jarayonga hissa qo‘shib keladi. U 1922
yilda Toshkentda tug’ilgan.
Tarjimai holi nihoyatda oddiy, ayni chog’da hayajonli, jasoratga to‘la, sermazmun.
Oddiyligk — u ayrim hamkasblari kabi lavozimlarda o‘tirmadi. O’qish, mehnat bilan
mashg’ul bo’ldi.
Toshkent Davlat dorilfununida tahsil oldi, Samarqand viloyat maktablarida
o‘qituvchilik dildi. 19 yoshga yetar-yetmas jangu jadalga yo‘l oldi. Stalingrad
ostonalarida mardlik, qahramonlik namunalarini ko‘rsatdi. Navbatdagi razvedka vaqtida
bir yo‘la ikki ko‘zidan ajraldi, bir oyog‘i nogiron bo‘lib qoldi.
Jangdan qaytgach tirishqoqligi, mehnatsevarligi va yaxshi odamlar ko‘magida brail-
igna bilan yozish, o‘qish usulini tezda o‘zlashtirib oldi. O’qituvchilik qildi, ko‘zi ojizlarga
rahbarlik qildi. Va nihoyat, 60- yillar boshlariga kelib uning igna bilan yozilgan «Vafodor»
romanining birinchi kitobi nashr etildi.
1973
yilda «Vafodor» romanining ikkinchi kitobi: paydo bo‘ldi. Asar kitobxon va
adabiy jamoatchilik tomonidan iliq kutib olindi, rus va qardosh tillarga tarjima bo’ldi.
Romanda yozuvchining shaxsiy hayoti, Taqdiri orqali xalqimizga xos metin-mustahkam
iroda, qahramonlik, birodarlik tuyg’ulari ulug’landi.
Vali G’ofurov “Vafodor” romanidan so’ng “So’nggi pushaymon”, “Botirga o’lim yo’q”
kabi qissalar, “Shoxlardagi mezonlar” kabi memuar xarakterdagi polotnolar va ko’plab
hikoyalar yaratdi. Ular orasida “So’nggi pushaymon” qissasi alohida ajrab turadi. Unda
zamonamiz va zamondosh yoshlarning ma’naviy-axloqiy barkamollashuviga to’siq
bo’layotgan ayrim eskicha urf-odatlar, nuqsonlarni bartaraf etish yo’llari izlanadi.
U O’zbekiston Respublikasida xizmat ko’rsatgan madaniyat xodimi.
O’zbek adiblari. Sobir Mirvaliyev – “Fan” nashriyoti - 1993